Podstrony

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 24 luty 2021

W 2021 roku obchodzimy 700 – lecie Warki – to oznacza, że rok 1321 wyznacza pewną cezurę w historii miasta. Warka należy do najstarszych miast na Mazowszu. Skąd wzięła się ta data, co oznacza, dlaczego przyjęto ją jako początkową, jubileuszową w dziejach miasta? Czy przed 1321 r. Warki nie było?Spróbujmy znaleźć odpowiedź na te pytania.

Rozwój miast na ziemiach polskich odbywał się według podobnych etapów. Kluczowym dla przemiany grodu, podgrodzia, osady handlowej w miasto był akt lokacyjny (locatio civitatis). Czasem było to wytyczenie nowej przestrzeni pod określoną zabudowę ( np. prostokątny rynek, z którego wychodziły po dwie ulice), w innym przypadku lokacja był jedynie nowym etapem w rozwoju wczesnośredniowiecznej, już istniejącej, osady. Proces przyjmowania przez polskie ośrodki miejskie nowych praw rozpoczął się w I połowie XIII w. i opierał się o wzory prawa niemieckiego (pierwsze lokacje miały miejsce na Dolnym Śląsku – 1211 Złotoryja, 1214 Środa Śląska). Prawo to, nazywane prawem magdeburskim (w 1188 r. prawo takie dotyczące handlu zostało spisane dla Magdeburga i stało się wzorem dla innych miast) lub teutońskim (jus Theutonicum) nadawało nowe uprawnienia samorządowe, organizowało życie miejskie na nowych zasadach. Miasta otrzymywały sąd miejski z wójtem i ławą miejską, radę miejską z burmistrzem na czele. Określało zasady handlu, nadając przywileje handlowe mające duży wpływ na rozwój miasta: prawo składu, prawo mili, przywilej targowy.

Takim procesom rozwoju podlegała także Warka. Osada położona w południowej części księstwa czerskiego. Pojawia się pytanie: kiedy Warka otrzymała prawa miejskie? Niestety dokument taki nie zachował się do naszych czasów, więc nie można tego precyzyjnie określić. Jako symboliczną datę przyjmuje się rok 1321. Tak datowany jest dokument księcia czerskiego Trojdena I. W dokumencie tym Trojden I potwierdza wcześniejsze nadania swoich przodków dla dominikanów w Warce m. in. młyna na Pilicy. Stanisław Pazyra w swojej publikacji „Geneza i rozwój miasta Warki” wydanej w 1975 r. w „Dzieje Warki 1321 – 1971” wskazuje ten dokument i opierając się na streszczeniach dokumentów zamieszczonych w Matricularum Regni Poloniae Summaria opracowanych przez Teodora Wierzbowskiego w pocz. XX w. błędnie podaje informacje, że Warka występuje tam jako „oppidum” czyli miasto. Istotnie w MRPS t. IV, poz 113, str. 347 Wierzbowski podaje: „…Troydinus dux Czernensis monasterio s. Dominici in oppido Warcensi donationem molendini super fluvium Pylcza, per praedecessores sous factam confirmat”. Nie wiemy dlaczego w tym streszczeniu, skoro nie ma go w oryginalnym dokumencie Trojdena I, wzięło się określenie „oppidum” – być może była to interpretacja samego historyka, archiwisty. Zagadnienie wymaga dodatkowych badań. Choć w dokumencie nie ma informacji o Warce jako mieście (oppidum) i nadaniu praw miejskich, może on być symboliczną cezurą w procesie kształtowania się Warki w organizm miejski. Sama obecność dominikanów w Warce, którzy w świetle najnowszych ustaleń zostali sprowadzeni w połowie XIII w. (ok. roku 1255) przez Siemowita I (wtedy jeszcze do grodu w Starej Warce) świadczy, że proces tworzenia miasta został zapoczątkowany. Warka dla Siemowita I była najwyraźniej miejscem o dużym znaczeniu strategicznym, gospodarczym i handlowym. Kościół klasztorny św. Stanisława stał się także miejscem spoczynku Trojdena (zm. 1341 r), jego małżonki Marii Juriewny i ich syna Bolesława Jerzego.

W źródłach z 1375 r. (dokument , w którym wójt warecki Piotr ustępuje jatkę klasztorowi księży Dominikanów w Warce) znajdujemy informacje, że w Warce funkcjonował już urząd wójta. Wójt stał na czele miasta, zasiadał w ławie miejskiej, miał prawo do posiadania jatek. Urząd taki pojawiał się w osadach miejskich wraz z nadaniem im praw miejskich. Założyć można więc, że nadanie praw miejskich nastąpiło przed 1375 r.
Nadanie praw miejskich nie oznaczało, że Warka powstała „z niczego”. W przypadku miast na Mazowszu, na przełomie XIII i XIV wieku prawa miejskie nadawane były osadom, które w znaczeniu gospodarczym już były miastami. Tak było prawdopodobnie w przypadku Warki. W XIII wieku istniała tu już osada o dużym znaczeniu handlowym i rozwijającym się rzemiośle. Rozwój osady był determinowany dogodnym położeniem na wysokiej skarpie, na skrzyżowaniu dróg komunikacyjnych lądowych i wodnych (Pilica).

Istotnym zagadnieniem dla poznania początków Warki jest jej związek z prastarą osadą w Starej Warce położoną ok. 4 kilometry na wschód od dzisiejszego miasta. Jej początki sięgają okresu między VI a VIII w. o czym świadczą archeologiczne ślady osadnictwa – badania archeologiczne z lat 60 – tych. Na podstawie tych samych badań stwierdzono, że w XI – XII wieku istniał tam gród obronny. Grodzisko położone było na wysokim cyplu, odciętym od północy i północnym wschodzie głębokim jarem, od południa i południowego wschodu opadającym ku Pilicy, która w tamtym okresie właśnie w tym rejonie wpadała do Wisły. Takie położenie stwarzało grodzisku dogodne warunki obronne i pozwalało kontrolować handel na szlaku wodnym. Takie funkcje grodu wyjaśniają być może pochodzenie nazwy „Warka”. Jak sugeruje W. H. Gawarecki (Opis miasta Warki nad Pilicą położonego) słowiańskie słowo war, wara zawierające się w nazwie Warka oznaczało patrzyć, pilnować, a w powszechnym użyciu wara znaczyło strzeż się, pilnuj lub nie rusz. Osada położona nad Pilicą, mająca strzec drogi wodnej mogła od tej straży wziąć nazwę. Stara Warka (choć wówczas nazywana po prostu Warka) należała do ważnych grodów na ówczesnej mapie Mazowsza. Za panowania Siemowita I (1213? – 1262) w 1255 roku osadzeni zostali w grodzie Dominikanie. Ich klasztor został prawdopodobnie przez Konrada II lub Trojdena przeniesiony do nowej lokalizacji tu gdzie dziś znajduje się miasto.

Niestety, prace niwelacyjne w latach 70 – tych oraz naturalny proces osuwania się skarpy, spowodowały, że dziś nie jest możliwe odtworzenie wyglądu grodu bez dodatkowych badań archeologiczny przy użyciu nowoczesnych, geofizycznych metod prospekcji. Zbieżność nazw dwóch pobliskich osad sugeruje ich związek. Nasuwa się przekonanie, że Warka powstała jako przeniesienie ośrodka ze Starej Warki do nowej lokalizacji. Wydaje się jednak, że Warka jako osada już istniejąca przejęła w XIII w. funkcje grodu w Starej Warce, który w tym okresie zaczął tracić znaczenie. Powodem mogły być wzrost znaczenia Czerska oraz zmieniające się warunki geograficzne – zmiana biegu Wisły i idąca za tym zmiana znaczenia strategicznego Pilicy, a co za tym idzie grodu. Ze względu na skromność materiałów źródłowych trudno ustalić prawdziwy proces. Dawna osada (gród Warka) pozostała w pamięci jako „Stara”.

Prawa miejskie i związane z nimi przywileje nadawane przez późniejszych władców Mazowsza, a potem Rzeczpospolitej spowodowały rozwój Warki, która w XVI wieku przeżywała swój rozkwit i stała się jednym z głównych miast południowego Mazowsza.

Słowniczek:

Prawo składu – przywilej handlowy, który polegał na nałożeniu na przejeżdżających przez miasto kupców obowiązku wystawienia na sprzedaż przewożonych towarów: wszystkich, niektórych lub przez określony czas w zależności od rodzaju nadanego prawa składu.

Prawo mili – przywilej, wg którego na obszarze jednej mili (mila polska wynosiła ponad 7 km) wokół miasta wszystkie karczmy, targi, kramy, piekarnie, składy itp. były własnością miasta.

Przywilej targowy – pozwolenie na organizowanie targów i jarmarków w określonych miejscach i dniach tygodnia (np. wtorek i piątek).

Konrad II (1250? – 1294) – książę mazowiecki, czerski i sandomierski, starszy syn księcia mazowieckiego Siemowita I (1215? – 1262). W 1262 r. dostał się do niewoli litewskiej, samodzielne rządy nad Mazowszem objął po zwolnieniu z niewoli. W 1275 r. część swojej dzielnicy – księstwo płockie – przekazał pełnoletniemu bratu, Bolesławowi. Do śmierci pozostał władcą księstwa czerskiego. Podział Mazowsza spowodował konflikt między braćmi. W polityce zagranicznej Konrad II bezskutecznie podejmował próby przejęcia księstwa małopolskiego (wyprawy zbrojne w 1282, 1285, 1289 r.). Zmarł w 1294 r.

Trojden I (1284? – 1341) – Z Bożej łaski książę czerski i warszawski, syn księcia mazowieckiego Bolesława II (1251? – 1313). Od 1310? r. rządził w dzielnicy czerskiej, po śmierci ojca otrzymał dzielnicę liwską i warszawską. W początkowym okresie swoich rządów wspierał politykę Władysława Łokietka. W latach kolejnych prowadził niezależną politykę, lawirował między Polską a Zakonem. W końcowym okresie swoich rządów powrócił do współpracy z Królestwem Polski i panującym wówczas Kazimierzem III Wielkim. Zmarł w 1341 r. został pochowany w kościele klasztornym Dominikanów w Warce.

Piotr Kupnicki
Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce

 

• 
• 
• 
• 
•  

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 14 maj 2020

 

SPACERKIEM O PAŁACU – odcinek 1

Zapraszamy na wycieczkę po pałacowych wnętrzach. W cyklu SPACERKIEM PO PAŁACU będziemy przybliżali Wam ekspozycję stałą naszego "muzeum-domu", który przez wiele lat zmieniał często właścicieli, był świadkiem historii i ludzkich przeżyć. Wraz z kolejnymi mieszkańcami, przez lata zmieniał swój kształt architektoniczny i wystrój. Choć jego wyposażenie nie zachowało się, zorganizowane tu muzeum przybliża dom polskiego szlachcica z XVIII/XIX w. Instytucję o nazwie Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego powołano uchwałą Rady Ministrów z dnia 18 stycznia 1961 r. W rzeczywistości muzeum zaczęło funkcjonować od 1 stycznia 1967 r. Przez ponad 50 lat zgromadzono tu cenne wyposażenie: zestawy mebli, tkaniny, porcelanę, srebra, zegary, ale również malarstwo portretowe, grafiki, mapy. W 2014 r., po kilkuletnim remoncie, pałac odzyskał blask. Poznacie tu nie tylko losy słynnego Kazimierza i innych wielkich Polaków, którzy emigrowali do Ameryki, ale także poczujecie atmosferę dawnego szlacheckiego domu.
Od 2015 r. na piętrze pałacu prezentujemy również nowoczesną wystawę przypominającą historię miejsca pt. "Warka-miasto dotknięte historią".
Pomieszczenie wprowadzające do pałacyku i pełniące funkcje reprezentacyjne to SIEŃ. Historycznie sień pałacowa czy dworska miała za zadanie nie tylko przyjąć w progi gości, ale również zrobić wrażenie, zadziwić reprezentacyjnością sprzętów w niej zgromadzonych m.in. szaf sieniowych, ław, luster czy zegara. W naszej sieni zgromadzone eksponaty sygnalizują tylko pierwotne przeznaczenie tego pomieszczenia. Znajdują się tu: szafa barokowa tzw. elbląska z XVIII w., skrzynie ubraniowe intarsjowane z XVIII w., komoda kolbuszowska i barokowe lustro. Warte zauważenia są dwa portrety trumienne przodków rodziny Dąmbskich (z XVII-XVIII w.), ostatnich właścicieli pałacu, skoligaconych niegdyś z Pułaskimi. Obok szafy wisi XIX w. portret naszego patrona - Kazimierza Pułaskiego (autor nn) oraz Mapa Polski wykonana tuż przed rokiem 1733. W tym to czasie Józef Pułaski został starostą wareckim. Z sieni widać dwuskrzydłowe drzwi do salonu, obok drzwi stoi wciąż czynny polifon w postaci szafy grającej XIX w. 


fot. Igor Dziedzicki

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

 

SPACERKIEM PO PAŁACU – odcinek 2

Duży salon – polskie losy Kazimierza Pułaskiego

W XVIII w. tylko sale reprezentacyjne w bogatych domach były rzeczywiście urządzane meblami, wyściełanymi drogimi tkaninami i przyozdobionymi rzemiosłem artystycznym. Wyposażenie wnętrz często traktowano przede wszystkim jako dekorację, a dopiero później liczyła się funkcjonalność i względy użytkowe. Takie też wrażenie możemy mieć zwiedzając największy salon pałacu Pułaskich. Zgromadzone tu eksponaty w znacznej mierze pochodzą z XVIII i początku XIX w. Poznamy tu polskie losy Kazimierza Pułaskiego, jednego z najzdolniejszych przywódców konfederacji barskiej.

Zwiedzanie rozpoczynamy od najstarszego portretu Kazimierza Pułaskiego, namalowanego przez nieznanego autora. Na komodzie pod portretem wyłożono faksymile księgi parafialnej z zapisem aktu chrztu Kazimierza Pułaskiego. Tuż obok portret księcia Karola Kurlandzkiego z żoną i córką, pędzla Jana Nepomucena Bizańskiego z II poł. XIX w. Artysta skopiował obraz z dzieła szwajcarskiego malarza Antona Graffa. Czasy konfederacji barskiej przypominają obrazy po obu stronach kominka: Józefa Brandta „Konfederaci barscy”, „Portret króla Stanisława Augusta Poniatowskiego” oprawiony w złoconą ramę z epoki. Obronę Jasnej Góry przez oddział 1875 r., Kornelego Szlegiela Pułaski w Barze z 1850 r. Z drugiej poł. pochodzi Kazimierza Pułaskiego przywodzą na myśl dwa dzieła: akwarela Juliusza Kossaka Pułaski pod murami Częstochowy datowana na ok. 1887 r. i obraz olejny Józefa Chełmońskiego Pułaski pod Jasną Górą z 1875 r. Warto zwrócić uwagę na przeszkloną witrynę orzechową, w której eksponowane są dwa listy Kazimierza Pułaskiego do Józefa Zaremby, pisane pod Jasną Górą (w roku 1770 i 1772). Muzeum posiada w swojej kolekcji oryginalne listy. W witrynie znajdują się również przykłady broni palnej i siecznej z poł. XVIII w., a także aplikacja ze sztandaru konfederatów barskich.
Meble zgromadzone we wnętrzu: to dwa komplety w stylu Ludwika XVI z XVIII w., barokowa szafa kredensowa z I poł. XVIII w. na porcelanę stołową, komody kolbuszowskie i sekretera ,,Maria Teresa’’ z tego samego okresu. Wnętrze uzupełniają tkaniny: polskie pasy kontuszowe, dywany wschodnie z XIX w. Nad sekreterą zegar ścienny, złocony z przełomu XVIII i XIX w., sygnowany: Johann Brethauer. Wyeksponowano tu również mapę polski z 1732 r., mapę Polski z 1750 r., mapę Podola i Wołynia z II poł. XVIII w., a także kopię Manifestu Kazimierza Pułaskiego, wydanego w 1773 r.

Fot. Igor Dziedzicki

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU - odcinek 3

Salon mały – amerykańskie losy Kazimierza Pułaskiego

W latach 1777-1779 Kazimierz Pułaski walczył o niepodległość Stanów Zjednoczonych AP. Możemy tu poznać zarówno działalność wojskową Pułaskiego, jak również pamiątki związane z bogatą legendą i pamięcią, która pozostała po zasłużonym Bohaterze na ziemi amerykańskiej. Największe wrażenie wywiera obraz Stanisława Batowskiego Śmierć Pułaskiego pod Savannah, pokazujący moment śmiertelnego zranienia Kazimierza i upadek z konia. Jest to autorska replika obrazu z 1933 r. wykonana około 1940 r. Tuz obok portrety malarskie Kazimierza Pułaskiego z XIX w. Na przeciwległej ścianie obraz o tej samej tematyce pędzla ucznia Jana Matejki – Włodzimierza Łuskiny z 1893 r. Warto zwrócić uwagę na kopię proporca Legionu Pułaskiego, usytuowaną na pice w rogu saloniku. To jedna z niewielu kopii sztandaru Legionu Pułaskiego, podarowana do wareckiego muzeum przez amerykańską organizację Synowie Rewolucji Amerykańskiej w 1997 r. Pod proporcem znajduje się urna z ziemią z pola bitwy pod Savannah – dar władz miasta Savannah z 1976 r. Pomiędzy oknami, niewielkich rozmiarów Portret Kazimierza Pułaskiego z XIX w., a pod nim dwie francuskie miniatury z XVIII w. przedstawiające Benjamina Franklina i George’a Washingtona.

Ciekawostką są grafiki i fotografie umieszczone wokół sekretery. Można tu zobaczyć pomniki ku czci Kazimierza Pułaskiego, wystawiony na Monterey Square w Savannah w 1859 r., fotografię lotniczą Fortu Pułaskiego w Savannah z 1938 r. czy fotografię statku pasażerskiego ,,PUŁASKI’’, który w latach 30-tych XX w. pływał m.in. na trasie Gdynia – Nowy Jork. W sekretarzyku widzimy m.in. kopię ostatniego listu Pułaskiego z 1779 r., pisanego z obozu pod Savannah do generała Lincolna, symboliczny klucz do miasta Savannah oraz znaczek Pardy Pułaskiego w USA z 1929 r. Wystrój saloniku stanowi złocony komplet mebli z XIX w. z bogato zdobionym stołem, sekretarzyk ,,Maria Teresa’’ z XVIII w. zakończony ozdobnym gzymsem, dywan perski z XIX w. Interesującym zbiorem, w części tylko eksponowanym w tej sali są tzw. Proklamacje Dnia Pułaskiego, wydane przez poszczególnych Prezydentów USA.

Fot. Igor Dziedzicki

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU - odcinek 4

Salon Tadeusza Kościuszki

Z małego saloniku wchodzimy przez łukowato wykończone przejście do pokoju, który tematycznie poświęcony jest Tadeuszowi Kościuszce – drugiemu po Pułaskim Bohaterowi Polski i Stanów Zjednoczonych AP. Przybył on do Ameryki w sierpniu 1776 r., niecały miesiąc po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości. Jako inżynier wojskowy fortyfikował Filadelfię i obozy amerykańskiej armii północnej. Największy rozgłos przyniósł mu wkład jego fortyfikacji do amerykańskiego zwycięstwa w Bitwie pod Saratogą w 1777 r. Wyrazem uznania jego umiejętności było powierzenie mu budowy twierdzy West Point nad rzeką Hudson. W 1783 r. został mianowany generałem armii amerykańskiej.
W naszym muzeum zgromadziliśmy pokaźną kolekcję portretów i grafik przedstawiających słynnego Naczelnika. Po lewej stronie wejścia do salonu znajduje się "Portret Kościuszki w wieku chłopięcym", namalowany przez J. W. Löscha ok. 1761 r. Kościuszko miał wówczas 15 lat.
Nad sofą portret w sukmanie chłopskiej, wykonany ok. 1830 r. replika obrazu wiedeńskiego malarza Józefa Grassiego i XIX-w, portret namalowany przez Tadeusza Balukiewicza. Z kolei Portret Tadeusza Kościuszki w złoconej, oryginalnej ramie z XIX w. usytuowany został na tle makaty buczackiej (z ok. poł. XVIII w.) Na uwagę zasługuje niespotykany Portret Kościuszki w starczym wieku, namalowany wg rysunku jego szwajcarskiego przyjaciela Zeltnera.

Wśród grafik znajdują się tu XIX w., kolorowe miedzioryty, wykonane wg rysunków Aleksandra Orłowskiego przypominające pobyt Kościuszki w więzieniach carskich. Niezwykle ciekawymi są dwa sztychy pokazujące odpoczywającego Kościuszkę na sofie. Mniejszy - autorstwa Anthony Cardona wg rysunku Richarda Coswaya pochodzi z 1797 r. Drugi - autorstwa Wiliama Sharpa, jest miedziorytem z akwafortą wykonanym w 1800 r. Grafiki te powstały za życia generała, po tym jak jego przyjaciele-artyści odwiedzali chorego Kościuszkę w Hotelu Sabloniere przy Leicester Squere w Londynie. Na sekretarzyku wyłożono kopie amerykańskich dokumentów: nominację Kongresu Amerykańskiego dla Tadeusza Kościuszki na inżyniera w stopniu pułkownika i faksymile jednego z listów Tomasza Jeffersona do naszego bohatera.

Z elementów wyposażenia wnętrza warty zauważenia jest petersburski stolik do gry w karty z ok. 1780 r., intarsjowany, wybity czerwoną skórą oraz dywan perski z XVIII w. Na stoliku wyłożony jest oryginalny rozkaz T. Kościuszki z okresu insurekcji z 30 sierpnia 1794 r. oraz kopia jednego z rozkazów podpisanych w Warce, w czerwcu 1794 roku. Naczelnik przebywał tutaj kilka czerwcowych dni z obozującym niedaleko wojskiem.

Fot. Igor Dziedzicki

• Title Title
• 
• 
• 
• 
• 
• 
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU - odcinek 5

Salon Juliana Ursyna Niemcewicza

Podczas insurekcji kościuszkowskiej, adiutantem i sekretarzem Tadeusza Kościuszki był Julian Ursyn Niemcewicz ( 1758 – 1841 ) – poeta, pisarz, działacz polityczny, podróżnik. Poznał Stany Zjednoczone, jak mało kto z jego pokolenia.

Po klęsce powstania, przez dwa lata, więziony był wraz z Kościuszką w Petersburgu. Towarzyszył mu w drugiej podróży do Stanów Zjednoczonych ( 1796- 1798 ). W Filadelfii poznali razem Johna Adamsa, Thomasa Jeffersona, a także przyszłego króla Francji, Ludwika Filipa. Wkrótce Kościuszko wyjechał do Francji, a Niemcewicz podróżował po Ameryce. Przez pewien czas osiadł w mieście Elizabeth i ożenił się panią Susan Livingston Kean, nota bene córką pierwszego wice – prezydenta Stanów Zjednoczonych. Gościł min. u Jerzego Waszyngtona. W tym okresie napisał biografię, pierwszego amerykańskiego prezydenta, która ukazała się drukiem w Warszawie, w ,, Pismach Rozmaitych Współczesnych Wierszem i Prozą’’ w 1803 r. pt. ,, Krótka wiadomość o życiu i sprawach generała Washingtona’’. Publikacja ta prezentowana jest na komodzie, pod XIX – wiecznym portretem Niemcewicza, wykonanym według Antoniego Brodowskiego. Na uwagę zasługują trzy francuskie litografie z 1826 r. przedstawiające portrety: Jerzego Waszyngtona, Thomasa Jeffersona i Benjamina Franklina. Jak kształtowało się terytorium Stanów Zjednoczonych unaoczniają stare mapy amerykańskiego kontynentu. To tylko wyimek z muzealnej kolekcji map tej części świata, jednej z najciekawszych w Polsce. Najstarsze pochodzą z końca XVII w., najmłodsze z XIX w. Wykonywane były najczęściej techniką miedziorytu w londyńskich lub paryskich wydawnictwach. Część map prezentowana jest w dwóch kolejnych salonach.

Wnętrze urządzone jest w stylu angielskim z II poł. XVIII w.: szafa Sheraton, stolik do gry w karty, intarsjowany i inkrustowany w stylu chippendalle, zegar szafkowy londyńskiej firmy John Taylor z połowy XVIII w., przy oknach komplet mebli klasycystycznych, wplatanych rafią. Wystrój wnętrza dopełniają: jedwabna makata turecka z przełomu XVII I XVIII w. i dywan Herat z XVIII w.

fot. Igor Dziedzicki

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU – odcinek 6

Salon Heleny Modrzejewskiej


Niewielki, pokój z tapetowanymi ścianami został nazwany salonem kobiecym na cześć niezwykłej Polki Heleny Modrzejewskiej ( 1840-1909 ), która w XIX w. podbiła Amerykę. Była cenioną aktorką, kobietą o nad wyraz silnym charakterze. Pozostawiła po sobie setki wspaniałych listów, napisała ogromną autobiografię pod tytułem ,,Wspomnienia i wrażenia’’, wydaną w Nowym Jorku w 1910 r. Jak żadna z polskich aktorek przysłużyła się swojemu narodowi. Jej syn Rudolf był utalentowanym i bardzo cenionym inżynierem mostów w Ameryce. Zmarła w USA w 1909 r. w wieku 69 lat.

Tuż przy wejściu do pokoju prezentowany jest portret Henryka Sienkiewicza – wielbiciela, a zarazem promotora jej talentu. Sienkiewicz przybył na kontynent amerykański w 1876 r. jako wysłannik warszawskiej ,,Gazety Polskiej’’ i środowiska artystycznego skupionego wokół Heleny, aby kupić farmę w Kalifornii, która miała stać się oazą dla grona polskich emigrantów – artystów. Wybór padł na farmę w miejscowości Anaheim, tuż nad Pacyfikiem. Pieniądze wyłożyli: Helena Modrzejewska i Karol Chłapowski, którzy wkrótce również dotarli do Kalifornii. Cały projekt nie powiódł się. Helena jednak została w Ameryce i dzięki swojej determinacji i pracowitości zadebiutowała w 1877 r. na deskach California Theater w San Francisco. Wiele zawdzięczała generałowi Włodzimierzowi Krzyżanowskiemu, który na początku amerykańskiej kariery aktorki, bardzo jej pomógł. Grała potem w Nowym Jorku, Chicago, Bostonie, Filadelfii, Waszyngtonie i wielu innych miastach, podróżując własnym wagonem kolejowym po całych stanach.

W 1883 r. Madame Modjeska otrzymała obywatelstwo amerykańskie. Została uznana za najwybitniejszą odtwórczynię ról szekspirowskich. W saloniku wyeksponowano portret Heleny autorstwa Tytusa Maleszewskiego z II poł. XIX w. oraz kilka ciekawych oryginalnych pamiątek po wielkiej aktorce, m.in.: fotel – bujak z krakowskiego domu aktorki wybity skórą, szkatułkę na biżuterię, karty pasjansowe i wachlarz do jednego z kostiumów z okresu amerykańskiego. W progu pokoju eksponowana jest kopia kostiumu Modrzejewskiej do roli Marii Stuart ( autorstwa Justyny Chruślickiej ). Grała w takiej sukni w Warszawie w 1872 r., a następnie w Bostonie.

We wnętrzu panuje swoisty eklektyzm, charakterystyczny dla domu Heleny, która lubiła piękne przedmioty. Największe wrażenie robi tu toaletka w stylu Ludwika XVI z XVIII w., zdobiona miniaturowymi malowidłami według Fragonarda. Na niej flakon na perfumy z XIX w. oraz szkła szlifowane z XIX w. Obok lustra komplet francuskich miedziorytów z 1774 r., pokazujący dzień wytwornej damy. Wartym zauważenia jest komplet mebli secesyjnych z początku XX w. z oryginalną tkaniną jedwabną w kwiaty, odkrytą podczas konserwacji mebli w 2011 r. Pośrodku pokoju rekamiera – mebel do wypoczynku w pozycji półleżącej. W saloniku zaprezentowano również portrety kobiece z kolekcji muzeum, a przy wyjściu – fotografie rodzinne Heleny. Widzimy tu m.in. portrety jej syna - Rudolfa ( Ralpha Modjeskiego ) – słynnego inżyniera i budowniczego ponad 40 mostów na największych rzekach Ameryki.

Fot. Igor Dziedzicki.

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU – odcinek 7

Salon Ignacego Jana Paderewskiego

Drugi pod względem wielkości salon pałacu, z wyjściem na taras, poświęcony jest Ignacemu Janowi Paderewskiemu ( 1860 – 1941 ) – światowej sławy pianiście, kompozytorowi, politykowi, wielkiemu mężowi stanu i filantropowi. Nie kto inny, tylko Helena Modrzejewska pomogła młodemu Paderewskiemu na drodze do wielkiej kariery. W 1884 r. dobrze zapowiadający się muzyk spotkał pod Tatrami Modrzejewską, wypoczywającą w kraju. Słynna aktorka postanowiła pomóc zdolnemu pianiście i wystąpiła z nim na koncercie w Krakowie. Spory dochód z występu przeznaczono na dalsze kształcenie Paderewskiego w Wiedniu. Po kilku latach artysta podbił sale koncertowe Ameryki i całego świata. Paderewski był zaprzyjaźniony również z Rudolfem Modrzejewskim. Obaj panowie spotykali się już w dzieciństwie, ucząc się w Warszawie gry na fortepianie. Warto zwrócić uwagę na egzemplarz tego szlachetnego instrumentu, który stoi w salonie. Fortepian Bösendorfer z roku 1832 jest darem zasłużonej familii Grabskich. Grał na nim sam Paderewski, odwiedzając prosfora Stanisława Grabskiego w jego domu w Warszawie. Był wówczas u szczytu sławy.

W 1913 r. Paderewski zamieszkał na stałe w USA, a jego kontakty z amerykańskimi prezydentami przysłużyły się Polsce. Zarówno podczas I jak i II wojny światowej zdobywał przychylność władz amerykańskich dla sprawy niepodległości Polski. Do dziś zachowała się jego korespondencja z najważniejszymi politykami amerykańskimi, a także z Polakami rozrzuconymi po świecie. Wielkimi sprzymierzeńcami Paderewskiego były ośrodki polonijne w Chicago, Detroit i Buffalo, stąd wiele pamiątek w wareckim muzeum, przekazanych przez Polonię z USA, m.in. fotografie, listy z oryginalnymi autografami pianisty czy bogata literatura. Niektóre z nich zostały wyłożone na sekreterze czeczotowo – brzozowej z I poł. XIX w. Warto zwrócić uwagę np. na program pierwszego koncertu w USA, który miał miejsce w 1891 r. i to od razu w słynnej sali Carnegie Hall.

W salonie zaprezentowano cenne portrety mistrza. Wyjątkowa jest para portretów I.J. Paderewskiego i jego małżonki Heleny. Obrazy pochodzą z posiadłości Paderewskiego – willi Riond-Bosson w Szwajcarii. Zbiory z willi pianista przekazał Muzeum Narodowemu w Warszawie na mocy testamentu z 1930 r. Autorem portretów jest franko-szwajcarski malarz Charles Giron (1850-1914), który był zaprzyjaźniony z Paderewskim. Portrety powstały w 1907 r. i 1909 r. Kiedy w 1967 r. otwarto w Warce Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego, portrety pary Paderewskich trafiły do salonu poświęconego wielkiemu pianiście. Były tu prezentowane do 1988 r. Od 2004 r. zdobiły ściany gabinetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W sierpniu 2018 r. portrety powróciły na ekspozycje stałą Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego, dzięki decyzji wicepremiera prof. Piotra Glińskiego i uprzejmości dyrekcji Muzeum Narodowego w Warszawie.

Warto zwrócić uwagę również na niewielkich rozmiarów portret, namalowany za życia pianisty przed 1932 r. przez Leonarda Stroynowskiego. W empirowej komodzie z XIX w. możemy oglądać kolekcję pamiątkowych łyżeczek Paderewskiego z miast amerykańskich. Wnętrze salonu wypełnia komplet mebli w stylu dyrektoriatu z przełomu XVIII i XIX w. Z tego samego okresu pochodzą: kandelabr figuralny z brązu złoconego, para wazonów kryształowych ze zdobieniami brązowymi, zegar z białego marmuru, zdobiony brązem pozłacanym, a także zegar empirowy w kształcie amfory, stojący na podłodze. Wystrój uzupełnia dywan perski z motywem rajskiego ogrodu, datowany na XIX w., kolekcja amerykańskich map z XIX w. Według ostatniego prywatnego właściciela pałacu, Paderewski odwiedził Winiary. Nie ma jednak żadnego dowodu potwierdzającego tę wizytę.

fot. Igor Dziedzicki.

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU – odcinek 8

Biblioteka

Zapraszamy na poddasze środkowej części pałacu, gdzie znajduje się biblioteka. Niewielkie okna, sufit podtrzymywany drewnianymi słupami i belkami, światło lamp – tworzą niepowtarzalny urok. Pośród starych ksiąg, dawnych map i starodruków panuje atmosfera sprzyjająca kameralnym spotkaniom i pracy naukowej. Księgozbiór liczy ponad 4,5 tys. woluminów. Wśród nich jest wiele bardzo cennych pozycji, np. jeden z nielicznych zachowanych oryginałów Konstytucji 3 Maja z 1791 r. czy amerykański komiks o Kazimierzu Pułaskim z 1941 r. Oprócz książek kupowanych przez muzeum, znajdują się tu dary Polonii amerykańskiej, m.in. Lady i Edwarda Różańskich z Chicago, a także Edwarda Moskala. Księgozbiór obejmuje pozycje z zakresu historii Polski i Ameryki, historii sztuki, literatury klasycznej, wychodźstwa polskiego, a także słowniki, encyklopedie, regionalizmy i prasę. W bibliotece odbywają się spotkania autorskie i dyskusyjne.

Fot. Igor Dziedzicki.

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

 

SPACERKIEM POPAŁACU – odcinek 9

Gabinet pana domu – Józefa Pułaskiego

Z biblioteki, przez dwuskrzydłowe drzwi widać niewielki pokój rozświetlony żyrandolem z brązu złoconego. To Gabinet pana domu – czyli ojca Kazimierza – Józefa Pułaskiego. Jest nowym fragmentem ekspozycji stałej, próbą rekonstrukcji wnętrza z połowy XVIII w. Urządzono go po remoncie pałacu. Podstawowymi meblami dla tego rodzaju pokoi były meble takie jak: biurko, sekretera lub stolik do pisania, biblioteka czy szafa gabinetowa. Pan domu często w swoim gabinecie wieszał w widocznym miejscu broń.

Józef Pułaski ( 1704 – 1769 ), starosta warecki, pozostał w cieniu legendy swojego syna, Bohatera dwóch narodów. Gabinet pana domu wydobywa go z zapomnienia, pokazuje jego rolę w dziejach kraju, miasta Warki i tzw. Zapilicza ( teren leżącego w widłach Pilicy i Radomki ). Pan Józef z niezbyt zamożnego szlachcica stał się magnatem, który nie zawahał się poświęcić majątku i rodziny w imię walki o niezawisłość Rzeczpospolitej. Kopie jego zaginionego portretu widzimy na wprost wejścia do pokoju. Pod nim rapier z przełomu XVII i XVIII w. Rodzina Pułaskich herbu Ślepowron, rozproszona na Podlasiu, dała ojczyźnie wielu dzielnych żołnierzy. Józef Pułaski to syn Jakuba – żołnierza służącego w chorągwi pancernej cześnika koronnego, Jana Sobieskiego. Urodził się 17 lutego 1704 r. Nie miał łatwego dzieciństwa: śmierć starszych braci i ojca, powtórne zamążpójście matki – to trudny czas w jego życiu. Został adwokatem. Z jego usług korzystały znane rodziny magnackie, np. Czartoryscy. Wraz ze sławą przyszły pieniądze i dostojeństwa. Kontakty Pułaskiego z Familią Czartoryskich symbolizuje tu portret księcia Fryderyka Michała Czartoryskiego ( 1696 – 1775 ) – kanclerza wielkiego litewskiego, namalowany w latach 1710 – 1720, którego użyczyła Fundacja XX. Czartoryskich z Krakowa.

W 1732 r. pan Józef - za zgodą królewską nabył wareckie starostwo niegrodowe. Potem skupił w swoich rękach następne królewszczyzny, wszedł w osobiste posiadanie – drogą dziedziczenia lub kupna – kolejnych dóbr: w sumie 14 miasteczek i 108 wsi. Posłował na sejmy. Uzyskał godność pisarza nadwornego koronnego. Legenda mówi, że starosta warecki nie starał się o względy młodziutkiej Marianny Zielińskiej herbu Świnka. Panna po śmierci rodziców wychowywała się w warszawskim klasztorze sióstr Sakramentek. Ożenek to dzieło jej opiekuna, Kazimierza Rudzińskiego, kasztelana czerskiego, uwikłanego w procesy sądowe i liczącego na pomoc ze strony cenionego adwokata. Ślub Józefa ( lat 32 ) i Marianny ( lat 15 ) odbył się 1 sierpnia 1736 r. w Warszawie.

Węzłem małżeńskim połączył ich ks. Piotr Hiacynt Śliwicki ( 1705-1774 ), jeden z najświatlejszych umysłów swojej epoki. Posiadając starostwo wareckie, Józef Pułaski konsekwentnie budował w ziemi czerskiej, w skład której wchodziła też znaczna część Zapilicza wraz z należącymi do pana Józefa majątkami ( Grabów nad Pilicą i starostwo stromieckie ), własne latyfundium. Żona wniosła mu w posagu m.in. wieś Winiary oraz wsie Goryń i Wolę Goryńską, leżące po lewej stronie rzeki Radomki ( obecnie w gminie Jastrzębia, w powiecie radomskim ). Obszar pomiędzy Warką, a Goryniem nazwano dobrami wareckimi. Świadectwem aktywności pisarza nadwornego koronnego na tym trenie są listy pisane jego ręką w Grabowie nad Pilicą, Brzozówce i Goryniu, których kopie wyłożono na barokowym stoliczku w gabinecie. Z czasem główną siedzibą dóbr wareckich stały się Winiary. Józef i Marianna Pułascy mieli osiem córek i czterech synów. Dzieci należały do Bractwa św. Józefa, działającego przy kościele oo. Franciszkanów w Warce. Starosta warecki wiele zrobił dla miasta nad Pilicą. Wspierał miejscowy konwent franciszkański, odrestaurował kościółek Św. Barbary i ratusz. Wreszcie utrzymywał żywe kontakty sąsiedzkie i towarzyskie. W 1761 r. gościł u siebie w Winiarach ks. Marka Jandołowicza, karmelitę, przyszłego ojca duchowego konfederatów barskich. Ks. Marek był ważną postacią w planach politycznych Józefa Pułaskiego. Ostatecznie zaprowadziły one właściciela Winiar do Baru na Podolu. W 1768 r. jako marszałek, staną na czele konfederacji barskiej, a w następnym roku, w wyniku konfederackich porachunków, dokonał żywota w Kopance nad Dniestrem. Warto zwrócić uwagę na portret ks. Marka Jandołowicza z 1796 r. Został użyczony do muzeum przez ojców kapucynów z klasztoru w Nowym mieście nad Pilicą. W gabinecie zgromadzone przede wszystkim meble z XVIII w.: barokowe krzesło, komodę z okuciami brązowymi i marmurowym blatem oraz polską szafę barokową na ubrania. W szafie prezentowana jest część bogatej kolekcji pasów kontuszowych z XVIII w. ze zbiorów muzeum. Gabinet uzupełniają: wschodnia tkanina jedwabna z XVIII w., dywan perski z końca XVIII w. oraz dawne mapy. W gabinecie można zobaczyć również portret ostatniego,, pana tego domu’’ – hr. Wacława Dąmbskiego, narysowany węglem przez Józefa Mehoffera podczas wakacji w Winiarach, w 1935r.

fot. Igor Dziedzicki

• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PAŁACU – odcinek 10

Zapraszamy jeszcze na chwilę na nowoczesną wystawę "Warka-miasto dotknięte historią", która również znajduje się na piętrze pałacu. 364 rocznica słynnej Bitwy pod Warką 1656 r. skłania nas, abyśmy opowiedzieli Państwu, co możecie zobaczyć w naszym muzeum, aby zgłębić ten temat. W sali czerwonej (inaczej nazywa się sala II), na wprost wejścia wita nas filmowa prezentacja na temat bitwy pod Warką. Została wykonana z fragmentów filmu "Potop"(1974) Jerzego Hoffmana oraz wielu materiałów ikonograficznych związanych z tą tematyką. Bitwa pod Warką z 7 kwietnia 1656 r. dla wielu współczesnych stanowiła konsekwencję ślubów lwowskich. Los wojny, jak zauważył Jan Chryzostom Pasek, odwrócił się pod Warką. Architektem zwycięstwa był Stefan Czarniecki, o którym pamięć w mieście nad Pilicą jest ciągle żywa.
W 1956 r. rynek miejski nazwano Placem Stefana Czarnieckiego, a na ratuszu wmurowano pamiątkową tablicę z okazji 300. rocznicy bitwy. W ówczesnym Muzeum Regionalnym PTTK na Winiarach otwarto okolicznościową wystawę.
Dziś na ekspozycji stałej możecie oglądać m.in Portret Stefana Czarnieckiego autorstwa Aleksandra Lessera, będący kopią słynnego obrazu Brodero Matthissena (malowanego za życia Czarnieckiego), wypożyczony przez Muzeum Narodowe w Warszawie. Brawurowe przejście Stefana Czarnieckiego przez Pilicę ukazują dzieła: "Bitwa pod Warką" Franciszka Smuglewicza z 1800 r. - własność Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz "Bitwa pod Warką" J. Chrościewicza z 1880 r. - ze zbiorów naszego muzeum. Na jednym z prezenterów widnieje dokładna mapa przejścia wojsk przez Pilicę.
W gablotach medale wybite ku czci Stefana Czarnieckiego i rocznicy bitwy pod Warką.
Warto przy tej okazji wspomnieć, że od 2001 r. zmodernizowany most kołowy na Pilicy nosi imię Hetmana Stefana Czarnieckiego.
Dwie szkoły podstawowe w okolicy, w Ostrołęce i Rozniszewie noszą imię Stefana Czarnieckiego.
Rocznice bitwy, szczególnie te okrągłe są w Warce pielęgnowane od lat. Muzeum organizowało wystawy okolicznościowe, konferencje, wydało książkę i komiks "Bitwa pod Warką 1656 r."(wspólnie ze Stowarzyszeniem W.A.R.K.A.), w ostatnich latach dzięki Dworek Na Długiej powstał też komiks multimedialny.
Szczególny hołd Stefanowi Czarnieckiemu oddała Warka w 2013 r. poprzez wystawienie Hetmanowi pomnika konnego (autorstwa Tomasza Górnickiego).
Każdy kto odwiedzi wareckie Muzeum w przyszłości, na pewno zgłębi historię tego ważnego zwycięstwa wojsk polskich pod wodzą Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego nad szwedzkim najeźdźcą.

fot. Rafał Donica

• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

 

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 07 grudzień 2015

Na piętrze pałacu Pułaskich, w dwóch salach części zachodniej, od 4 grudnia 2015 roku prezentowana jest nowoczesna, multimedialna wystawa poświęcona historii Warki.

Ekspozycja „Warka - miasto dotknięte historią" ukazuje bogatą historię Warki – jednego z najstarszych miasteczek Mazowsza. Projekt koncepcyjny wystawy powstał w 2012 r. w oparciu o wieloletnie kwerendy i prace zespołu merytorycznego muzeum. W 2013 powstał projekt wykonawczy ekspozycji. Autorem projektu jest firma ARWENA - Ewa Świder-Grobelna i Adam Grobelny. Zarówno projekt koncepcyjny jak i projekt wykonawczy sfinansowała Gmina Warka.

Wystawę zrealizowano w 2015 roku dzięki dotacji Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Program Dziedzictwo Kulturowe, zadanie: wspieranie działań muzealnych, a także dotacji celowej Gminy Warka i Powiatu Grójeckiego. Sponsorem wystawy jest Grupa Żywiec – Browar WARKA.

Koncepcja wystawy zakłada ukazanie historii mazowieckiego miasteczka od jej początków do czasów współczesnych. W sali pierwszej zostały skupione zagadnienia związane z miastem w czasach pokoju oraz życiem społecznym, w sali drugiej przedstawiamy tematykę bitewno-wojenną (czasy wojny) dotykające miasto. Tematy i główne wątki zaprezentowane zostały w oparciu o ukształtowaną w przestrzeni, oś czasu. Jednocześnie są identyfikowane za pomocą odniesień do istniejących dziś w Warce nazw ulic, odpowiadających postaciom i wydarzeniom historycznym. Narracja ekspozycji została poprowadzona w ciekawy oraz wielowarstwowy sposób, z uwzględnieniem innowacyjnych trendów w muzealnictwie oraz autorskich instalacji scenograficznych. Dodatkowa warstwa ekspozycyjna przeniesiona została do rozwiązań multimedialnych, które wzbogacają, uatrakcyjniają i poszerzają ekspozycję.

Wystawa jest dostępna w dwóch wersjach językowych (polskiej i angielskiej). Przeznaczona jest dla szerokiej grupy odbiorców. Istotna część ekspozycji, w formie edukacyjnej, została skierowana do dzieci i młodzieży szkolnej. Zapraszamy do zwiedzania.

 

Fot. R. Donica

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• 
•  

 

Wystawę sfinansowano ze środków:

Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Miasta i Gminy WARKA

Powiatu Grójeckiego

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce

 

Sponsorzy:

Grupa Żywiec SA – Browar WARKA

Prima Sp. z o.o.

Warwin SA

 

Twórcy wystawy „Warka miasto dotknięte historią”

Kurator wystawy / Iwona Stefaniak

Scenariusz wystawy, opracowanie merytoryczne / Iwona Stefaniak, Karol Kucharski

Współpraca / Ewa Bajoryńska, Janusz Kreczmański, Bartłomiej Kuna

Opieka merytoryczna, konsultacje, korekty tekstów / dr Remigiusz Matyjas

Tłumaczenie / Joanna Łukasiak Hołysz, Jacek Hołysz

Rekomendacje tekstów angielskich / Peter Obst

 

Projekt wystawy / ARWENA – Ewa Świder-Grobelna, Nela Mikołajewicz, Anna Pałgan

Nadzór autorski / Ewa Świder-Grobelna

 

Produkcja prezentacji multimedialnych - GLIP Sp. z o.o.

Dostawa, montaż i konfiguracja urządzeń multimedialnych - PROMEDIO Michał Bednarski

Realizacja elementów aranżacyjnych wystawy - Extend Vision Sp. z o.o

 

Na wystawie wykorzystano eksponaty i materiały ze zbiorów:

Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce

Muzeum Narodowego w Krakowie

Muzeum Narodowego we Wrocławiu

Muzeum Narodowego w Warszawie

Biblioteki Narodowej w Warszawie

Filmoteki Narodowej w Warszawie

Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie

Biblioteki Narodowej w Berlinie

Muzeum Mazowieckiego w Płocku

Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Warce

Gminnej Instytucji Kultury „Dworek na Długiej” w Warce

Parafii pw. Św. Mikołaja Biskupa w Warce

Parafii pw. Matki Bożej Szkaplerznej w Warce

Browaru Warka

PTTK Oddział im. W. Krawczyka w Warce

Szkół z terenu gminy Warka

Osób prywatnych

Mirosława Bieniasa, Katarzyny Cieplak, Jana Dygi, Piotra Gawrońskiego, Elżbiety Grzelewskiej, Władysława Gwardysa, Andrzeja Guta, Antoniego Konowrockiego, Hanny Kowalskiej, Wiesława Knyzia, Edwarda Kozłowskiego, Władysława Kozłowskiego, Tadeusza Kulawika, Doroty Lenarczyk, Barbary Luks, Jadwigi Martyniak, Ewy Pawelczyk, Matyldy Regulskiej, Aldony Rzeźnik, Bożeny i Tadeusz Rosłoniów, Daniela Sukniewicza, Konrada Tokarzewskiego, Karola Tudreja, Piotra Wojsy, Wiesławy Zielonki.

Fotografie

Waldemar Tereszkiewicz,

Janusz Kreczmański, Igor Dziedzicki, Witold Batte,

Waldemar Dąbrówka, Bartłomiej Kuna, Konrad Sękowski, Andrzej Zaręba

Muzyka

Krzesimir Dębski - Polonez husarii, Atak Kozaków

Witold Grzelewski – Tango Warka

Kuba Szydło-odgłosy wojny

 

Wywiadów do filmów udzielili

Wiesław Buczkowski

Marta Celary

Antoni Grzelewski

Edward Kozłowski

Władysław Kozłowski

Władysław Gwardys

 

Konsultacje merytoryczne dot. średniowiecznych mieczy

dr Jarosław Ościłowski

Roman Postek - Muzeum Zbrojownia w Liwie

 

Serdeczne podziękowania kierujemy dla twórców koncertu „Moje miasto”:

Wykonawcy

Miejska Orkiestra Moderato pod dyrekcją tamburmajorki Anny Kacprzyk

Bogdan Sabała, Kuba Szydło, Wojciech Koc, Maciej Zapart, Marek Wawro, Sławomir Klimczuk, Martyna, Sylwia i Damian Sabałowie, Stefan Posoch, Irena i Jacek Domańscy, Aldona Rzeźnik, Beata Ragan, Monika Wojciechowska, Zosia Wojciechowska, Kuba Domański, Michał Rzeźnik, Dariusz Rączka, chór dziecięcy ze Szkoły Podstawowej Nr 2 pod dyrekcją Marka Borowskiego, dźwiękiem opiekował się Artur Drabik.

Do prezentacje wykorzystano fotografie ze zbiorów Jacka Matlakowskiego i Waldemara Tereszkiewicza

Scenariusz i reżyseria koncertu

Anna i Leszek Owczarczykowie, Bogdan Sabała

Prowadzenie

Leszek Owczarczyk

 

 

 

 

 

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 12 październik 2020

Klauzula informacyjna

Na podstawie art. 13 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz.U.UE.L. z 2016r. Nr 119, s.1 ze zm.) - dalej: „RODO” informuję, że:

1. Administratorem Państwa danych jest Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego z siedzibą w Warce przy ul. K. Pułaskiego 24. Telefon kontaktowy 48 667 22 67, e-mail: sekretariat@muzeumpulaski.pl .

2. Administrator wyznaczył Inspektora Ochrony Danych Pana Łukasza Kalinowskiego, z którym mogą się Państwo kontaktować we wszystkich sprawach dotyczących przetwarzania danych osobowych za pośrednictwem adresu email: inspektor@cbi24.pl lub pisemnie pod adres Administratora.

3. Państwa dane osobowe będą przetwarzane w celu realizacji zadań statutowych Muzeum, tj. gdyż jest to niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na Administratorze (art. 6 ust. 1 lit. c RODO) w zw. z Ustawą z dnia ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach. Oraz Statutu Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce nadanego Uchwałą NR LVIII/349/2018 Rady Powiatu Grójeckiego z dnia 27 lipca 2018 r.
Podstawą prawną przetwarzania danych jest również realizacja zawartych umów z muzeum zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. b RODO
W przypadku dobrowolnego udostępniania przez Państwa danych osobowych innych niż wynikające z obowiązku prawnego, podstawę legalizującą ich przetwarzanie stanowi wyrażona zgoda na przetwarzanie swoich danych osobowych (art. 6 ust. 1 lit. a RODO).

4. Państwa dane osobowe będą przetwarzane przez okres niezbędny do realizacji ww. celu z uwzględnieniem okresów przechowywania określonych w przepisach szczególnych, w tym przepisów archiwalnych Natomiast z przypadku danych podanych dobrowolnie – co do zasady do czasu wycofania przez Państwa zgody na ich przetwarzanie.

5. Państwa dane będą przetwarzane w sposób tradycyjny oraz analogowy, lecz nie będą podlegać profilowaniu.

6. Państwa dane osobowych mogą zostać przekazane poza Europejski Obszar Gospodarczy (obejmujący Unię Europejską, Norwegię, Liechtenstein i Islandię). Podmiotom takim jak Facebook Inc.

7. W związku z przetwarzaniem Państwa danych osobowych, przysługują Państwu następujące prawa:

a) prawo dostępu do swoich danych oraz otrzymania ich kopii;
b) prawo do sprostowania (poprawiania) swoich danych osobowych;
c) prawo do ograniczenia przetwarzania danych osobowych;
d) w przypadku gdy przetwarzanie odbywa się na podstawie wyrażonej zgody (art. 6 ust. 1 lit. a RODO) - prawo do cofnięcia zgody w dowolnym momencie bez wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem;
e) prawo wniesienia skargi do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych  (ul. Stawki 2, 00-193 Warszawa), w sytuacji, gdy uzna Pani/Pan, że przetwarzanie danych osobowych narusza przepisy ogólnego rozporządzenia o ochronie danych osobowych (RODO);

8. Podanie przez Państwa danych osobowych w związku z ciążącym na Administratorze obowiązkiem prawnym jest obowiązkowe, a ich nieprzekazanie skutkować będzie brakiem realizacji celu, o którym mowa w punkcie 3. Nieprzekazanie danych udostępnianych dobrowolnie pozostaje bez wpływu na rozpoznanie sprawy.

9. Państwa dane mogą zostać przekazane podmiotom zewnętrznym na podstawie umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych, a także podmiotom lub organom uprawnionym na podstawie przepisów prawa.

Administrator Danych Osobowych

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 13 sierpień 2018

„Café Savannah” – mała kawiarenka muzealna otwarta latem 2018 r. Można tu skosztować kilku rodzajów kaw i herbat, napić się soku, posmakować m.in. szarlotki z grójeckich jabłek, odpocząć w cieniu starych drzew.

Do dyspozycji gości dostępna jest przyjemna, sprzyjająca wypoczynkowi przestrzeń nowoczesnego Centrum Edukacyjno-Muzealnego, a także kawiarniany taras z widokiem na park i pałac. W ofercie kawiarenki jest również kawa na wynos.

Udostepnienie kawiarenki muzealnej było możliwe dzięki realizacji projektu „Strefa spotkań - Café Savannah" i uzyskaniu grantu z Funduszu Społecznego Grupy Żywiec oraz ze środków Powiatu Grójeckiego – Organizatora muzeum. Projekt był realizowany od września 2017 r. do czerwca 2018 r.

Savannah – to piękne, turystyczne miasto w południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych, w stanie Georgia, położone nad rzeką Savannah, niedaleko jej ujścia do Atlantyku. Uchodzi za jedno z pierwszych planowo budowanych miast w Ameryce Północnej. Patron naszego muzeum Kazimierz Pułaski walczył o Savannah w 1779 i spoczął tam na zawsze. W Savannah wiele jest miejsc poświęcanych temu polsko-amerykańskiemu bohaterowi.
„Café Savannah” dostępna jest dla gości w godzinach pracy muzeum. Serdecznie zapraszamy.

Kawiarnia czynna od środy do niedzieli, w godzinach pracy muzeum.

 Regulamin kawiarni

Zasady korzystania z kawiarenki muzealnej „Café Savannah” w okresie zagrożenia COVID 19 - PLIK 

Szanowni Państwo, zgodnie z Komunikatem Premiera RP z dnia 23.10.2020 r. i objęciem terenu całej Polski czerwoną strefą, uprzejmie informujemy:

- od soboty 24 października kawiarnia muzealna Café Savannah świadczy tylko sprzedaż na wynos,
- Goście nie mogą spożywać posiłków, ani przebywać na terenie kawiarni.

 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 29 wrzesień 2015

Wesprzyj muzeum

Od początku działalności, Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego korzystało z pomocy Donatorów w Polsce i poza granicami. Dzięki wsparciu osób prywatnych, instytucji i firm, wiele udało się osiągnąć. Mogliśmy organizować wystawy czasowe, wydawać książki, konserwować nasze zbiory. Dzięki wielu Sponsorom, mogliśmy doposażyć po remoncie pałac Pułaskich w 2015 r.

Obecnie, zbieramy fundusze na wyposażenie nowego Centrum Edukacyjno-Muzealnego, które zostało wybudowane w latach 2012-2015, a także na konserwacje kolejnych zbiorów i realizację projektów edukacyjnych i wystawienniczych.

Istnieje wiele możliwości zaangażowania się na rzecz Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego:

Darowizny

Darowizny na rzecz Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, pozwalającej na nadanie tytułu Donatora, dokonuje się poprzez zawarcie, zgodnie z przepisami polskiego Kodeksu Cywilnego, Umowy darowizny na rzecz Muzeum. Stronami umowy są osoby wyrażające wolę przekazania darowizny i Muzeum. Darowizny są przeznaczane na statutową działalność Muzeum, z zastrzeżeniem, że darowizny celowe zostaną przeznaczone wyłącznie na cele uzgodnione przez Donatora z Muzeum. Przedmiotem darowizny mogą być:
- kwoty pieniężne, w tym długoterminowe zobowiązania pieniężne
- nieruchomości
- papiery wartościowe
- spadki
- inne przedmioty majątkowe.

Dotacje celowe

W przypadku darowizn dużych wartościach (np. przekraczających 20 000 zł), Donator może przekazać darowiznę na określony cel, szczegółowo opisany w Umowie darowizny (Darowizna Celowa). Wówczas darowizna może być przekazana w szczególności na następujące cele:

• wsparcie zakupów dzieł sztuki
• wsparcie organizacji wystaw czasowych
• wsparcie działalności edukacyjnej
• wspieranie działalności publicznej (wystawy plenerowej lub objazdowej, wydarzenia kulturalnego, artystycznego i innego)
• wsparcie badań lub konferencji naukowych
• wsparcie innych projektów prowadzonych przez muzeum.

Sponsoring

W przypadku finansowania organizowanych przez Muzeum wydarzeń o charakterze kulturalnym bądź edukacyjnym, możliwe jest z uwagi na uwarunkowania formalno-prawne zawarcie Umowy sponsoringu, której przedmiotem będzie wzajemna wymiana świadczeń, np. usług reklamowych, w zamian za świadczenia pieniężne.

Osoby prywatne, przedstawicieli firm lub instytucji w Polsce i za granicą, zainteresowanych wsparciem Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego, prosimy o kontakt drogą elektroniczną lub telefonicznie.
wesprzyjmuzeum@muzeumpulaski.pl, tel. 48/ 667 22 67

Numer konta

73 9154 0005 2001 0003 8654 0001

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 15 maj 2020

Co rok, w tę jedną, wyjątkową z majowych nocy zapraszaliśmy Państwa do Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce, otwieraliśmy wnętrza pałacu w Winiarach dla nocnych Gości i przygotowywaliśmy specjalne atrakcje.

Czytaj więcej...

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 04 luty 2016

Witamy w sklepiku Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego. W ofercie znajdą Państwo publikacje naukowe i popularnonaukowe tematycznie związane z działalnością Muzeum. W naszym sklepiku znajdą Państwo również przewodniki po ekspozycji, katalogi wystaw, informatory, komiksy poświęcone bohaterom historycznym Warki, plakaty, karty pocztowe, medale, a także pamiątki muzealne.  

Z całą ofertą sklepiku zapoznają się Państwo klikając tu: Link

Zamówienia można składać na adres: biblioteka@muzeumpulaski.pl lub telefonicznie 48/667 22 67. Wysyłki realizowane są w czasie godzin pracy administracji Muzeum, tj.
od poniedziałku – do piątku w godz. 8.00 -16.00.

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 28 wrzesień 2015

Pałac w Winiarach - „muzeum-dom”, który przez ponad 300 lat zmieniał właścicieli, tętnił życiem, był świadkiem historii i ludzkich przeżyć. Wraz ze zmianą kolejnych mieszkańców, ich upodobań, zwyczajów i nastających mód, zmieniał swój kształt architektoniczny i wystrój. Dziś, po wielkim remoncie, odzyskał dawny blask i ze staropolską gościnnością zaprasza każdego, kto zechce przekroczyć jego próg. Poznasz tu nie tylko losy wyjątkowego człowieka, jakim był Kazimierz Pułaski, ale także poczujesz atmosferę dawnego szlacheckiego domu.

We wnętrzach pałacu prezentowana jest ekspozycja, która przypomina działalność Kazimierza Pułaskiego w Polsce i na ziemi amerykańskiej oraz zasłużonych Polaków w życiu społecznym, politycznym i kulturalnym Stanów Zjednoczonych AP. Przez lata muzeum zgromadziło eksponaty związane z takimi postaciami jak: Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Helena Modrzejewska czy Ignacy Jan Paderewski.

Stylowe wnętrza sprawiają wrażenie, jakbyśmy poruszali się po domu zamożnego szlachcica. Zgromadzono tu zestawy mebli, malarstwo, tkaniny, zegary, broń, srebro, porcelanę, a także dokumenty, stare mapy i starodruki. W malarstwie dominują portrety i sceny batalistyczne. Ekspozycja jest dopełniona przez depozyty zaprzyjaźnionych muzeów, m.in. Muzeum Narodowego w Warszawie, Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa.

Szczegóły

Kategoria: Podstrony

Opublikowano: 14 maj 2020

 

SPACERKIEM PO PARKU – odcinek 1

Zapraszamy na wirtualną wycieczkę, w kilku odcinkach przybliżymy Państwu historię naszego parku, walory przyrodnicze i legendy. Trochę ogólnych informacji, tytułem wstępu. Krajobrazowy park w Winiarach został założony w poł. XVIII w., a następnie przekształcony w XIX i I poł. XX w. To jeden z najbardziej urokliwych fragmentów Warki. Wyczuwa się tu swoisty genius loci. Niezwykłe jest jego położenie na skarpie, w zakolu starorzecza Pilicy. Ciekawa, a zarazem tajemnicza jest historia parku, pełna legend przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Niektóre drzewa pomnikowe pamiętają jeszcze czasy Pułaskich. Dla mieszkańców Warki to miejsce wyjątkowe. Dla przybyszów – urzekające atmosferą, dziewiczą przyrodą i wieloma historiami. Tradycja miejscowa mówi, że park był ulubionym miejscem zabaw młodego Kazimierza Pułaskiego, a pod jedną z lip miał odpoczywać Tadeusz Kościuszko.
Park ma powierzchnię 15, 81 ha, położony jest na obszarze tarasu nadzalewowego rzeki Pilicy, na skarpie i na tarasie zalewowym rzeki. Obecnie to teren w dzielnicy miejskiej. Dawniej był usytuowany za miastem, a do parku prowadziła aleja obsadzona lipami, która ciągnęła się od kościoła franciszkańskiego do pałacu.
Skarpa dzieli park na dwie różne jednostki krajobrazowe. Park górny z zachowanymi okazami starego drzewostanu, na który składają się pospolite w krajobrazie polskim drzewa liściaste: lipa, dąb, jesion, klon, wiąz, kasztanowiec zwyczajny, z dużym udziałem zadomowionej robinii akacjowej. Znajdowały się tu również odmiany drzew pozaeuropejskich takich jak: katalpy i platany. Do najpiękniejszych okazów należą cztery kilkusetletnie dęby, uznane za pomniki przyrody, a także ponad stuletnie lipy.
Na skarpie i blisko jej podnóża istnieje las o charakterze grądu. Bliżej rzeki znajdują się łęgi jesionowo olszowe. Brzeg rzeki okala pas półnaturalnych łąk, z czasem obrośnięty przez olchy, wierzby czy czeremchę pospolitą.
Teren parku dolnego przeszywa sieć kanałów wodnych. Gdzieniegdzie można tu dostrzec fragmenty dawnej winnicy. Teren parku leży w granicach obszaru Natura 2000 - Dolina Pilicy PLB140003, a znaczna jego część na obszarze Natura 2000 – Dolina Dolnej Pilicy PLH140016. Obowiązują tu Dyrektywy Rady Europy tzw. „Siedliskowa” i „Ptasia”, które chronią dzikie siedliska przyrodnicze oraz wiele gatunków ptactwa. W latach 2013-2014 park został poddany rewitalizacji. 

 

fot. Rafał Donica

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PARKU – odcinek 2

Dwie drogi przecinające się przed pałacem to najstarsze ślady założenia parkowego w Winiarach. Pierwsza - droga od zachodu, równoległa do skarpy, biegnie z centrum Warki. Druga - od północy, prowadziła z pól, od strony Warszawy, prostopadła do osi budynku. Obsadzone niegdyś lipami i dębami, obie drogi stanowiły główne aleje prowadzące do pałacu. Droga od miasta wysadzona była pojedynczymi rzędami lip, natomiast droga od Warszawy była podwójną aleją. Pałac został usytuowany na przecięciu dwóch osi widokowych, a od południa z okien budynku rozciągał się rozległy widok na Pilicę. Zachował się również stary układ alejek parkowych, rozchodzących się promieniście i półkoliście od pałacu, co widoczne jest na mapie parku oraz z lotu ptaka. Na skarpie usytuowano ogród na tarasach, podpieranych faszynami oraz winnicę. Analiza wysokościowa i ukształtowania terenu wskazuje na elementy naturalne skarpy oraz formowane sztucznie o funkcji "fortyfikacji". Spacerując skarpą od nowego budynku wzdłuż pałacu w dół parku, daje się zauważyć kształt skarpy z dwoma ziemnymi "bastionami". Z czasem nie pielęgnowana skarpa zarosła drzewami. Podczas ostatniej rewitalizacji jej fragment przed pałacem i częściowo widok na południe został odsłonięty. Niegdyś rozciągały się tu łąki dworskie i winnice, widoczne na fotografiach jeszcze w latach 50. XX w. Na terenie parku, poza pałacem, zachowały się pozostałości dawnych budowli m.in. romantycznej altany powstałej w XIX w. i fundamentów budynków folwarku, w tym oficyny dworskiej, która stała naprzeciw pałacu. Kolumnada romantyczna powstała w poł. XIX w., jest fragmentem altany. W 1968 r. popadła w kompletną ruinę i rozsypała się. Fundamenty przetrwały przysypane ziemią. Z inicjatywy dyrekcji Muzeum, w 1999 r. odtworzono budowlę na podstawie archiwalnych rysunków. Obecnie ponownie czeka na remont. 

 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PARKU – odcinek 3

Pierwszy pomnik wystawiony na cześć Kazimierza Pułaskiego (obelisk), stanął tuż przed romantyczną kolumnadą w 1959 r. Winiary – niegdyś wieś, majątek, obecnie dzielnica miasta, identyfikowana do 1987 r. jako miejsce urodzenia Bohatera dwóch Narodów. Pamięć o Pułaskim jest tu kultywowana od dawna i na wiele sposobów, szczególnie po II wojnie światowej. Już w marcu 1947 r. wspólnie z przedstawicielami Ambasady USA w Polsce świętowano tu 200. rocznicę urodzin K. Pułaskiego. 13 lipca 1958 r. w Winiarach zebrali się członkowie Społecznego Komitetu Uczczenia Pamięci Kazimierza Pułaskiego w Warce, przedstawiciele Miejskiej Rady Narodowej w Warce, Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej, Społecznego Funduszu Odbudowy Kraju i Stolicy, Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną, a także przybyli z USA – prezes Rady Polonii Amerykańskiej - Ksawery Świetlik oraz prezes Związku Klubów Małopolskich w Chicago – Piotrowicz. Postanowiono podjąć kroki w celu utworzenia Fundacji im. Kazimierza Pułaskiego, a w pierwszej kolejności uhonorować Pułaskiego pomnikiem. W 1959 r., w 180. rocznicę śmierci starościca wareckiego, w winiarskim parku stanął pamiątkowy obelisk z inskrypcją (tuż przed romantyczną kolumnadą). Odsłonięciu towarzyszyła podniosła uroczystość z udziałem: wiceprezesa Towarzystwa Łączności z Polonią Zagraniczną, chargé d’affaires Ambasady USA w Polsce – Franka G. Siscoe’a, attaché prasowego Eduarda A. Symansa, gubernatora stanu Michigan G. Mennena Williamsa. Pomnik był początkiem dalszych działań zmierzających do utworzenia w Warce muzeum poświęconego Pułaskiemu i Polonii. W 1960 r. Fundacja Kazimierza Pułaskiego i Towarzystwo Łączności z Polonią Zagraniczną „Polonia”, wspierane przez Ambasadę USA w Warszawie, wystąpiły do władz PRL z propozycją budowy w Warce imponującego kompleksu turystycznego, tzw. "Pulaski Village" (Wioska Pułaskiego). Pierwotny projekt przewidywał zbudowanie muzeum, teatru, kliniki i domu spokojnej starości, motelu, restauracji oraz centrum kultury. Na wjeździe do kompleksu miał stać duży pomnik konny Pułaskiego (kopia z Waszyngtonu!). Projekt zrealizowano tylko częściowo, 1 stycznia 1967 r. formalnie otwarto Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego. Przez kolejne 20 lat, przy skromnym obelisku odbywały się uroczystości rocznicowe związane z Pułaskim, także z udziałem Ambasadorów USA w Polsce i gości polonijnych.
 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PARKU – odcinek 4

Na wprost bramy głównej parku w Warce wita wszystkich postać Kazimierza Pułaskiego w długim rozwianym płaszczu, odlana z brązu. Inicjatywa budowy pomnika zrodziła się przy okazji przygotowywania obchodów dwóch rocznic: 200-lecia powstania Stanów Zjednoczonych w 1976 r. i 200-lecia śmierci Kazimierza Pułaskiego w 1979 r. Idee budowy nowego pomnika poświęconego Bohaterowi Polski i USA wysunęli wareccy działacze PTTK. Były różne pomysły jak zbierać fundusze. Wiosną 1979 r. Warkę odwiedził sekretarz KC PZPR Jerzy Łukaszewicz. Po czym I sekretarz KC PZPR Edward Gierek zdecydował, że Warka otrzyma pomnik Kazimierza Pułaskiego, wykonany wg projektu Kazimierza Danilewicza (1927-2013), replikę pomnika darowanego do Buffalo w USA. Pomnik odsłonięto w sobotę 13 października 1979 r. podczas uroczystych obchodów 200. rocznicy śmierci Pułaskiego. W akcie odsłonięcia uczestniczyli: chargé d’affaires Ambasady USA – Nicholas Andrew, minister – szef Urzędu Rady Ministrów – Janusz Wieczorek, wojewoda radomski – Roman Maćkowski i ponad dwutysięczna publiczność. Honorowy patronat nad pomnikiem przekazano harcerzom. Na zakończenie uroczyści odbył się koncert muzyki Fryderyka Chopina w wykonaniu Janusza Olejniczaka.
Pomnik waży 3️ tony i jest największym monumentem poświęconym Pułaskiemu w Polsce. Cokół z piaskowca wykonano w Zakładach Kamieniarskich w Szydłowcu, a odlew postaci wykonała Huta Gliwice. Artysta ustawił generała Pułaskiego w umundurowaniu, długich butach i rozwianym płaszczu. Przed sobą trzyma symboliczny miecz. Od 1979 r. pod pomnikiem odbywają się w październiku uroczystości związane z obchodami polskiego Dnia Kazimierza Pułaskiego. 

 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

 

 

SPACERKIEM PO PARKU – odcinek 5

 

Czy pamiętacie Państwo nasze wspólne spacery po parku Warce przy Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego online? Wracamy do tego tematu, na zewnątrz zrobiło się mroźno, a nasz park jest trochę uśpiony. Tym razem zapraszamy do poznania jego walorów przyrodniczych. Ścieżka edukacyjna zaprowadzi nas z górnego parku do rzeki, pomoże zgłębić wiedzę o bogactwie skupisk roślinnych i ptasich w dolinie dolnej Pilicy. Stary park w Winiarach w Warce jest nie tylko zabytkiem kultury, ale wyróżnia się także niezwykłym bogactwem siedlisk przyrodniczych i populacji ptaków. Roślinność parku odznacza się dużą naturalnością.
Park wyróżnia się również dużą ilością gatunków lęgowych ptaków, a szczególnym elementem siedliskowym są tu uschnięte lub powalone drzewa (nie zawsze sprzątane od razu po zawaleniu). Stwierdzono tu 47 gatunków dziko żyjących ptaków, w tym 37 gatunków lęgowych i 6 prawdopodobnie - nieregularnie lęgowych. Przykładowo w Warszawie w dużym Parku Skaryszewskim (około 50 ha) – 32 gatunki. Zatrzymajmy się na chwilę tuż za zejściem do kapliczki Matki Boskiej, obok stawu.
Tu znajduje się początek trasy z górnego parku do dolnego i przystanek 1 naszej ścieżki edukacyjno-przyrodniczej zatytułowany „Grądy”.

• Grądy to wielogatunkowe lasy liściaste, jeszcze kilka wieków temu dominujące w krajobrazie Mazowsza. Na skutek karczowania pod uprawy, porastają obecnie niewielką powierzchnię. W dolinach rzecznych zajmowały obszary znajdujące się poza zasięgiem systematycznych zalewów. Lasy określane są jako dębowo-grabowe lub dębowo-lipowo-grabowe, co wynika z dominacji grabu pospolitego, dębu szypułkowego i lipy drobnolistnej.
• Warstwę podszytu buduje tu trzmielina europejska, leszczyna pospolita i porzeczka alpejska. Gatunkiem wartym uwagi (szczególnie w okresie wiosennym), wyróżniającym dla grądów jest zdrojówka rutewkowata, rzadka w regionie.
• Jednym z dominujących gatunków ptaków na terenie górnego parku w Winiarach jest kwiczoł.
• Kwiczoł (Turdus pilaris), z rodziny drozdowatych jest niewielkim ptakiem wędrownym, wielkością i sylwetką zbliżonym do kosa, ciało długości 24-27 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 39–43 cm, masę ciała ok. 80–140 g. Obie płci ubarwione są podobnie. Wierzch ciała ma trójbarwny: głowa i kuper szare, płaszcz brązowy, ogon brunatno czarny. Spód ciała gęsto plamkowany na beżowym tle. Pierś żółtawa lub pomarańczowa, brzuch biały.
• Kwiczoły są aktywnymi i hałaśliwymi ptakami, odzywają się często czkającym głosem. Wydają charakterystyczne „czak-czak-czak" lub „cze-czerrr”, podobne nieco do głosu sroki. W locie odzywają się miękkim, zduszonymi "sii". Gniazdo umieszczają wśród gałęzi drzew, budują je z liści i traw zlepionych iłem lub gliną, wyściełają miękkimi częściami roślin.
• Kwiczoły nie boją się ludzi. Odżywiają się drobnymi bezkręgowcami, głównie owadami i ich larwami oraz dżdżownicami, a także nasionami i owocami. Jesienią i zimą zjadają głównie jagody i owoce. Są ptakami lęgowymi całego kraju, liczne na wschodzie i w centrum kraju. Zimą kwiczoły skupiają się często w stada liczące po kilkaset osobników, obsiadające drzewa i krzewy z owocami.
• Na terenie naszego parku górnego można spotkać 20 par kwiczołów.
• Kwiczoły mają rzadki wśród ptaków śpiewających zwyczaj gromadnego atakowania i przeganiania intruzów, nawet znacznie większych od nich. Główną bronią jest ich własny kał, którym obryzgują wroga.
• Dawniej polowano na kwiczoły w celach konsumpcyjnych. Zjadane przez ptaki jagody jałowca i jarzębiny nadawały mięsu charakterystyczny aromat, dzięki czemu były wysoko cenione przez dawnych myśliwych.
  
  

 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

 

SPACERKIEM PO PARKU – odcinek 6

Schodzimy dziś po skarpie do dolnego parku. Od wschodniej strony ścieżki biegnącej w dół widoczna jest postać grądu mniej wilgotna i mniej zasobna w składniki pokarmowe, a od strony zachodniej - postać wilgotniejsza i żyzną glebą. W okresie wiosennym kwitną tu duże grupy zawilca gajowego i zawilca żółtego. Z mniejszą obfitością występują w wilgotniejszych grądach ziarnopłony wiosenne i kokorycze pełne. W okresie późnowiosennym i letnim, w typowych grądach masowo pojawia się gwiazdnica wielkokwiatowa, po przeciwnej stronie starzec leśny. Wyraźne są też różnice w drzewostanie, w wilgotniejszych grądach większy udział mają jesiony i wiązy.

Jakie ptaki możemy spotkać w tej części parku?

Puszczyk - rodzina puszczykowatych to średniej wielkości sowa, krępej budowy, długość ciała 38-46 cm, rozpiętość skrzydeł 90-105 cm, o dużej głowie i czarnych oczach. Waży od 450 do 550 g. Samice są nieco większe od samców. Występuje w dwóch podstawowych odmianach barwnych: brązowej i szarej. Samiec i samica wyglądem są podobne do siebie. Wokół dzioba i oczu sowa posiada tzw. szlarę - to talerzowato ułożone pióra.
Typowy głos samca to pohukiwanie - długie „huuu", krótka przerwa, kilka urwanych, przyciszonych dźwięków "hu” i na sam koniec znów przeciągłe „huuu". Głos samicy to „kle-wit” lub „kju-wik".
Puszczyki gnieżdżą się w niewyścielonych dziuplach, szczelinach, opuszczonych gniazdach wron, srok i ptaków drapieżnych. Zdarzają się gniazda na poddaszach, wnękach budynków, strychach i w kominach starych domów.
Puszczyki są aktywne przez całą noc. W dzień kryją się w dziuplach, w gęstych koronach drzew. Polują głównie na drobne gryzonie, młode króliki, ale także dżdżownice, owady, ptaki, żaby, ryby i jaszczurki.

Grzywacz z rodziny gołębiowatych, czyli duży gołąb, większy od gołębia miejskiego, długość ok. 40-43 cm, rozpiętość skrzydeł 75 cm. Masa ciała ok. 500 g. Sylwetka wyróżnia się małą głową z wydatną piersią oraz długim ogonem. Ubarwienie popielatoniebieskie z metalicznie zielonymi bokami szyi, które przedzielają dwie białe plamy. Dziób czerwony. Przy wzlatywaniu grzywacza słychać głośne klaskanie skrzydłami.
Głos ma niskie w tonie, głuche wielosylabowe gruchanie o nieco sowim brzmieniu „ruu-gu gugu rugu rugu-guu gugu”.
Gniazdo zakłada ok. 3 metry nad ziemią, w koronie drzewa, rzadziej w krzewie bądź budynku. Podobnie jak i inne gatunki gołębi, żeruje na ziemi, czasem wchodzi na drogi i pola. Żywi się głownie nasionami traw, zbóż i krzewów, jagodami, owocami drzew - buczyny i żołędziami, a także młodymi listkami. Należy do gatunków wędrownych. Na terenie parku w Winiarach gniazduje około 10 par grzywaczy.
Ciekawostka: młode grzywacze, do 5 dnia życia są karmione mleczną wydzieliną powstającą w czasie wysiadywania w wolu rodziców – stąd nazwa tzw. „ptasie mleczko”.

Kowalik z rodziny kowaliki to ptak o krępej sylwetce ze stosunkowo dużą głową, krótkim ogonem i mocnym, dłutowatym dziobem, podobnym do dzięciołów. Wielkością zbliżony do wróbla. Samiec i samica podobnych rozmiarów i ubarwienia. Wierzch ciała popielaty, spód beżoworudawy. Kowalik jest jedynym naszym ptakiem, który chodzi po pniu i gałęziach głową w dół. Sam nie wykuwa dziupli, lecz potrafi zmniejszać średnicę zbyt dużego otworu wejściowego oblepiając go gliną! Często się odzywa i robi to głośno, wieloma głosami od cienkich „sit”, „sisisi” i twardszych „tsit”, „wit” po miękkie „tłiii”, „tłydyt”. W okresie godowym nie kryje się przed człowiekiem. Można zauważyć wtedy jak biega po pniu. Jego pieśń miłosna rozlega się wiosną po całym parku. Najchętniej lęgnie się w dziuplach wykutych przez dzięcioły. Park zamieszkują 4 pary kowalika.

Sójka z rodziny krukowatych jest wielkości gołębia o beżowobrązowym upierzeniu. Długość ciała 32-36 cm. Jej ozdobą są błękitne, prążkowane pióra na czarnych skrzydłach. W locie ma charakterystyczną sylwetkę z zaokrąglonymi skrzydłami, białym kuprem i czarnym ogonem.
Sójka pełni funkcję „strażnika lasu" alarmując wszystko przy byle okazji wrzaskliwym głosem. Najchętniej zasiedla różne typy starych lasów i duże parki. Gniazdo zakłada przy nasadzie pnia w koronie drzewa, zbudowane z cienkich patyków, wyścielone korzonkami i trawami. Jest pod ścisłą ochroną.
Ciekawostka: Sójka symbolizowała niegdyś bezsensowne gadulstwo. W znanym wierszu "Sójka" Jana Brzechwy czytamy o ptaku, który „wybiera się (...) za morze, ale wybrać się nie może" i ostatecznie nie opuszcza kraju. W zimowej scenerii przedstawił ptaka malarz Józef Chełmoński na obrazie „Sójka".

 

 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•