Park

Krajobrazowy park w Winiarach został założony w II poł. XVIII w., przekształcony w XIX i XX w. To jeden z najbardziej urokliwych fragmentów Warki. Wyczuwa się tu swoisty genius loci. Niezwykłe jest jego położenie na skarpie, w zakolu starorzecza.

Ciekawa, a zarazem tajemnicza jest historia parku, pełna legend przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Niektóre drzewa pomnikowe pamiętają jeszcze czasy Pułaskiego. Dla mieszkańców Warki to miejsce wyjątkowe. Dla przybyszów – urzekające atmosferą, dziewiczą przyrodą i wieloma historiami. Tradycja miejscowa mówi, że park był ulubionym miejscem zabaw młodego Kazimierza Pułaskiego, a pod jedną z lip miał odpoczywać Tadeusz Kościuszko.

Śladami najstarszego założenia ogrodu wydają się być: droga od zachodu, równoległa do skarpy, biegnąca z Warki, wpadająca przed pałac oraz droga od północy, prowadząca z pól, prostopadła do osi budynku. Obsadzone niegdyś lipami i dębami drogi stanowiły główne aleje prowadzące do pałacu.

Drzewostan parku, poza krajowymi gatunkami takimi jak: lipa, dąb, wiąz, klon, jesion, kasztanowiec – posiadał okazy odmian drzew pozaeuropejskich. Jeszcze do połowy XX w. rosły tu np. katalpy czy platany. Do najpiękniejszych okazów należą cztery kilkusetletnie dęby o rozłożystych konarach, uznane za pomniki przyrody, a także ponad stuletnie lipy.

Na terenie parku górnego zachowały się ślady starych alei spacerowych, a także szczątki dawnych budowli m.in. romantycznej altany powstałej w XIX w. i fundamentów budynków folwarku. W 1999 

r. romantyczna kolumnada (fragment altany lub tzw. „ruina nawiązująca do antyku”) została odbudowana. W centralnym punkcie górnego parku znajduje się pomnik Kazimierza Pułaskiego, odsłonięty 13 października 1979 r. Autorem projektu pomnika jest warszawski rzeźbiarz Kazimierz Danilewicz. 

W części północnej parku górnego stoi drewniana Kapliczka na Trzecie Tysiąclecie przedstawiająca Chrystusa Frasobliwego, autorstwa rzeźbiarza Stefana Lisowskiego. Została wykonana w starym jesionie, którego zniszczyło uderzenie pioruna.

Miejscem często odwiedzanym przez mieszkańców Warki i turystów jest owiana legendami kapliczka Najświętszej Marii Panny, umieszczona w zboczu skarpy. Idąc po skarpie, sama ścieżka zaprowadzi Cię do rzeki, po drodze zobaczysz oznakowaną ścieżkę edukacyjno-przyrodniczą. Dzięki niej poznasz florę i faunę Doliny Pilicy. Winiarski park to ptasia enklawa, stwierdzono tu występowanie 47 gatunków ptaków lęgowych.

Teren parku dolnego to starorzecze Pilicy przeszyte siecią kanałów wodnych. Gdzieniegdzie można tu dostrzec fragmenty dawnej winnicy. Cały park znajduje się na terenie ochronnym NATURA 2000. Obowiązują tu Dyrektywy Rady Europy tzw. „Siedliskowa” i „Ptasia”, które chronią dzikie siedliska przyrodnicze oraz wiele gatunków ptactwa.

W latach 2013-2014 park został poddany rewitalizacji.

 
WYTYCZNE dla odwiedzających zabytkowy park przy Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce obowiązujące w okresie zagrożenia COVID 19 - plik (PDF)

 Regulamin parku (pdf)