Wystawa PAMIĘĆ.TOŻSAMOŚĆ.DZIEDZICTWO.

Pamięć. Tożsamość. Dziedzictwo.
Pomniki Kazimierza Pułaskiego w Polsce i USA.

Wystawa czynna od 11 października do 23 lutego 2020 r.

Pomnik - „Zawsze mówi on jednak o człowieku jako jednostce oraz o ludziach jako społeczności, o czynach i zasługach pojedynczego człowieka i o czynach zbiorowych. Mówi wreszcie o społeczności, i to nie tylko tej, której jest poświęcony, ale również tej, która jest jego fundamentem; pomnik jest zatem «signum temporis», świadczy o wartościach społecznych, politycznych, państwowych, narodowych czy ogólnopolskich, epoki w jakiej powstaje.”

Irena Grzesiuk-Olszewska,
Warszawska rzeźba pomnikowa, Warszawa 2003

Szanowni Państwo,

Z okazji 240. rocznicy śmierci Kazimierza Pułaskiego prezentujemy wystawę pt. „Pamięć. Tożsamość. Dziedzictwo. Pomniki Kazimierza Pułaskiego w Polsce i USA".

Choć Kazimierzowi Pułaskiemu poświęcono wiele dzieł literackich, plastycznych, opracowań historycznych, a nawet muzycznych, pomniki zasługują na szczególną uwagę. Rzeźbiarskie lub architektoniczne formy na cześć Bohatera dwóch Narodów ustawiono w przestrzeni publicznej wielu miast i miejscowości w USA. Są świadectwem pamięci Polaków, czasu w którym powstały, hołdem oddanym polskiemu żołnierzowi, ale przypominają również społeczności, które je fundowały i budowały. W Polsce uhonorowano Kazimierza Pułaskiego poprzez ustawienie pomników w dziewięciu miejscach, głównie tych, z którymi był w jakiś sposób związany.

Na terenie USA ma generał Pułaski pomniki konne, całopostaciowe statuy, popiersia, stele, tablice z płaskorzeźbami, a także duże architektoniczne monumenty. Choć imieniem Pułaskiego nazwano także autostrady, mosty, miejscowości, miasteczka, hrabstwa i szkoły - prezentowana ekspozycja skupia się jednak wokół pomnika w sensie dzieła rzeźbiarskiego. Stanęły one na szlaku przemieszczania się Kazimierza Pułaskiego na wschodnim wybrzeżu, ale także w miejscach skupisk polskiej diaspory. Kamienne monumenty stały się więc symbolem pamięci o własnej historii i polskości. Pomagają w budowaniu tożsamości. Stanowią polskie dziedzictwo.

Inicjatywa budowy pomników wychodziła najczęściej od społeczeństwa polskiego pochodzenia. Fundatorami były organizacje polonijne, parafie, polscy weterani. Nie brakuje również inicjatyw Amerykanów, jak choćby w Little Rock (AR) czy w Filadelfii (PA), gdzie inicjatorem pomnika na cześć polskiego generała walk o niepodległość, był żołnierz Gwardii Narodowej Pensylwanii - generał William M. Reilly.

Realizacja pomników, czas powstania, związane były z obchodami okrągłych rocznic śmierci i urodzin Kazimierza Pułaskiego, także 150-lecia i 200-lecia Stanów Zjednoczonych, czy 1000-lecia powstania Państwa Polskiego.

Najstarszym monumentem wystawionym na cześć Kazimierza Pułaskiego jest pomnik na Monterey Square w Savannah (GA). Już kilka tygodni po jego śmierci, 17 listopada 1779 r., Jerzy Waszyngton wydał rozkaz: „Hasło Pułaski – odzew Polska”. Odpowiadając na apel wodza Armii Kontynentalnej, 29 listopada 1779 r. Kongres Stanów Zjednoczonych zdecydował, że w Savannah stanie pomnik Pułaskiego. Jednak wystawiono go dopiero w 1854 r., staraniem mieszkańców stanu Georgia. W 1867 r. na Kapitolu w Waszyngtonie, wśród popiersi bohaterów narodowych pojawił się gen. Pułaski, autorstwa Henryka Dmochowskiego. W maju 1910 r. również w Waszyngtonie, w obecności dziesiątków tysięcy Polaków prezydent William Taft odsłonił pomnik konny Kazimierza Pułaskiego.

Po wystawieniu pomnika w stolicy USA zwiększyło się zainteresowanie postacią Pułaskiego w Polsce. Mieszkańcy Krynicy Zdrój doprowadzili do wzniesienia monumentu poświęconego najsłynniejszemu z barskich konfederatów. Usypano wysoki kopiec i w 1929 r. ustawiono na nim obelisk dedykowany Pułaskiemu. Inicjatorem całego przedsięwzięcia był dr Franciszek Kmietowicz (1863-1939) - lekarz, jeden z organizatorów krynickiego zdrojowiska.

W związku z uroczystymi obchodami okrągłych rocznic śmierci Pułaskiego, zarówno w Polsce jak i USA, powstały kolejne miejsca pamięci Bohatera dwóch Narodów. Popiersie generała stanęło w 1929 r. w Paterson (NJ). W 1930 r. odsłonięto w Utica (NY) pomnik Pułaskiego w postaci stojącej figury, w długim płaszczu. W 1947 r. obok gmachu Muzeum Sztuki w Filadelfii stanął jeden z najefektowniejszych rzeźbiarskich wizerunków Pułaskiego - smukła figura dumnego generała, z szablą w dłoni. Dużych rozmiarów płaskorzeźbę wystawiono w 1951 r. na terenie Patterson Park w Baltimore (MD). Uśmiech na twarzach turystów zapewne wzbudza popiersie z Little Rock (AR), którym Pułaski przypomina Elvisa Presleya. Wystawa „Pamięć. Tożsamość. Dziedzictwo…” przybliża te realizacje. Uświadamia również, że pamięć o Pułaskim jest głęboko zakorzeniona w sercach polskich i amerykańskich patriotów. Jest pamięcią zaklętą w kamień, której cel to przetrwać dla kolejnych pokoleń. Kazimierz Pułaski stał się symbolem walki o wolność narodów, ale jest również symbolem Polonii w USA i polsko-amerykańskich kontaktów.

Wszystkim Zwiedzającym wystawę życzę wielu wzruszeń i pozytywnych emocji.

Iwona Stefaniak
Dyrektor Muzeum im. K. Pułaskiego w Warce

fot. Rafał Donica 

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

Pamięć. Tożsamość. Dziedzictwo.
Pomniki Kazimierza Pułaskiego w Polsce i USA.

Memory. Identity. Heritage.
Monuments depicting Casimir Pulaski in Poland and the United States of America.

Wystawa czynna od 11 października 2019 do 23 lutego 2020
The exhibition is open from October 11, 2019 through February 23, 2020.

Koncepcja wystawy / Concept by Iwona Stefaniak

Kurator wystawy / Curator Iwona Stefaniak

Współpraca / in cooperation with Karol Kucharski, Piotr Kupnicki

Konsultant ds. współpracy polsko-amerykańskiej Dr Iwona Świątczak-Wasilewska / Polish-American Cooperation Consultant Iwona Świątczak-Wasilewska, Ph.D.

Współpraca w USA / in cooperation with Peter Obst, Philadelphia, PA

Tłumaczenia / Translated by Joanna Łukasiak-Hołysz

Projekt, aranżacja wystawy / Designed and Arranged by HANDSOME STUDIO - Dorota Skalska-Stefańska, Maciej Stefański, Ewa Hiller, Jarosław Bartoszek

Podziękowania dla instytucji, organizacji i osób, które pomogły zgromadzić materiały do wystawy / We wish to express our deepest gratitude and appreciation to following institutions, organizations, and individuals:

Polska / Poland:

Konrad Nawrot, administrator Oś. Śródmieście w Rzeszowie / Śródmieście Housing Development Administrator Konrad Nawrot
Stanisław Lenar, autor pomnika w Rzeszowie / Artist behind the Pulaski monument in Rzeszów Stanisław Lenar
Marian Szajda, autor pomnika w Nowym Żmigrodzie / Artist behind the Pulaski monument in Nowy Żmigród Marian Szajda
Piotr Zientarski, Senator RP / Senator of the Republic of Poland Piotr Zientarski
Franciszek Ratajczyk, Włocławek / Franciszek Ratajczyk from Włocławek
Małgorzata Bisaga, dyrektor I LO we Włocławku / Principal of the First High School in Włocławek Małgorzata Bisaga
Tomasz Dobosz, dyrektor Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych im. K. Pułaskiego w Częstochowie / Principal of the Casimir Pulaski School of Mechanical and Electrical Engineering in Częstochowa Tomasz Dobosz
Janusz Kieblesz, Tylicz / Janusz Kieblesz from Tylicz
Eryk Kotkowicz, Muzeum Rolnictwa w Ciechanowcu / Eryk Kotkowicz with the Agriculture Museum in Ciechanowiec
Anna Kowal, Koszalińska Biblioteka Publiczna im. Joachima Lelewela / Anna Kowal with the Joachim Lelewel Public Library in Koszalin
Rafał Kocoł, Muzeum Okręgowe w Rzeszowie / Rafał Kocoł with the District Museum in Rzeszów
Katarzyna Liana, Muzeum Regionalne PTTK w Gorlicach / Katarzyna Liana with the Polish Tourist and Sightseeing Society Museum in Gorlice
Maciej Batorek, Wiceprzewodniczący Towarzystwa Przyjaciół Częstochowy / Vice-president of the Częstochowa Town Boosters Maciej Batorek 

Stany Zjednoczone / United States of America:

Dorothy Zduniak-Szychulski, Henry Szychulski, Saint Joseph’s History Society of South Camden, NJ
Barclay Gibson, Pulaski, TX
J. J. Prats, Editor, Historical Marker Database
Bryan Simmons, photographer, Northampton MA, Providence RI, Fall River MA, Schenectady NY
J. Don Morfe, photographer, Baltimore, MD
Mark Hilton, photographer, Little Rock, AR
Cosmos Mariner, photographer, Northampton, MA
Laurie Hoffman, Executive Assistant to Mayor Daniel Horrigan, City of Akron, OH
Carlen Hatala, Senior Planner, Historic Preservation, City of Milwaukee, WI
Nader Sayadi, photographer, City of Milwaukee, WI
Laurie E. Jasinski, Research Editor, Handbook of Texas, Texas State Historical Association, TX
Anne D. Conway, Director, Museum of Work and Culture, Woonsocket, RI
Chris Bourdon, City of Meriden, CT
Sonny Hugley, ‘My City Savannah Tour,’ Savannah, GA
Sara Theroux, Production Specialist, Stevens Point, WI
Mike Wiza, Mayor of the City of Stevens Point, WI
John Quirk, Community Media Manager, City of Stevens Point, WI
Bobby J. Sulecki, Erie Polonia History, PA
Fred Zimnoch, Polish Heritage Committee of Northampton, MA,
Aurore Eaton, Manchester Heritage Commission, The Pulaski Monument Committee, NH
Erie County Public Library, PA
Mary Ann Moran-Savakinus, Lackawanna Historical Society, Scranton PA
Cynthia Van Ness, MLS, Director of Library & Archives, Research Library, The Buffalo History Museum
Erica Manczuk Stocks, Polish American Citizens Club, Dorchester, MA
Philip A. Bean, Ph.D. Executive Director Central New York Conservancy, Utica, NY
Dona M. McDermott, Archivist, Valley Forge National Historical Park, PA
Camille Pryputniewicz, Utica, NY
Bethany Dhunjisha, Valley Forge National Historical Park, PA
Paul Buckley, Producer/Director, City of Utica, NY
John and Kerry Dyke, Perth Amboy, NJ

Do wystawy wykorzystano fotografie i materiały:

ze zbiorów Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce
ze zbiorów Johna Szucha, Seville, Ohio, USA
Edwarda Pinkowskiego, Fundacja Polacy w Ameryce, Fliladelfia, USA
Smithsonian American Art Museum’s online Inventory of American Sculpture Database The Historical Marker Database - www.hmdb.org

The exhibitions features photographs and materials:

from the collections of the Casimir Pulaski Museum in Warka
from the collection of John Szuch, Seville, Ohio, USA
from the collection of Edward Pinkowski, Poles in America Foundation, Philadelphia, USA
Smithsonian American Art Museum’s Online Inventory of American Sculpture Database
The Historical Marker Database - www.hmdb.org.

 Patronat Honorowy: