4 czerwca, w Grabowie nad Pilicą oraz na terenie naszego muzeum odbędą się obchody 140. rocznicy urodzin poetki Marii Komornickiej, która urodziła się, mieszkała i jakiś czas tworzyła w pobliskim Warce – Grabowie nad Pilicą.
Oficjalna uroczystość rozpocznie się o godz. 11.00 w Zespole Szkół w Grabowie, w miejscu, gdzie przed wojną stał dom rodzinny Komornickich.
O godz. 16.00, w bibliotece pałacu Pułaskich w Warce, odbędzie się wernisaż wystawy pt. Jestem. Rękopisy Marii Komornickiej ze zbiorów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Po wystawie serdecznie zapraszamy do Centrum Edukacyjno-Muzealnego na wykład prof. Brigitty Helbig-Mischewski pt.: Marginalizacja wybitnych kobiet na przykładzie Marii Komornickiej oraz program pt. Życie jest różnofalistym morzem – prezentację i interpretację utworów poetki przygotowaną przez uczniów Gimnazjum w Grabowie nad Pilicą.
Obchody zakończy koncert pt. Każdy ból nowym niebem cię obdarzy w wykonaniu krakowskich artystów Piwnicy pod Baranami - dla Marii.
Maria Jakubina Komornicka - poetka, pisarka, tłumacz, krytyk literacki. Zaliczona do grona najwybitniejszych twórców okresu Młodej Polski, niezwykła i zarazem tragiczna postać. Dziś jej twórczość staje się coraz częściej przedmiotem zainteresowań literaturoznawców i krytyków. Urodziła się 25 lipca 1876 roku w Grabowie nad Pilicą, w rodzinie szlacheckiej. Była kimś w rodzaju „cudownego dziecka”. Od najmłodszych lat przejawiała zdolności literackie. Jako siedmiolatka prowadziła kronikę rodzinną, w wieku dziesięciu lat pisała listy zgodnie ze sztuką epistolografii i czytała Pamiętniki J. Ch. Paska. Pierwsze opowiadanie opublikowane w Gazecie Warszawskiej było jej debiutem literackim. Miała wówczas 16 lat. Od tej pory bardzo intensywnie pracowała pisząc i drukując: Szkice (1894), Forpoczty (1895), Skrzywdzonych (1895), Raj młodzieży (1896), Baśnie. Psalmodie (1899). Współpracowała z Głosem warszawskim, Strumieniem i Życiem krakowskim. O Komornickiej było głośno nie tylko w warszawskim świecie literackim. W 1900 roku Kazimierz Filip Wize wygłosił w Paryżu odczyt o jej utworach. Zdecydowanie najbardziej dojrzały okres twórczości przypada na czas współpracy z Chimerą, czyli lata 1901 – 1907. Wydrukowane w czasopiśmie Zenona Przesmyckiego Miriama w 1902 roku Biesy, jak słusznie stwierdziła profesor Maria Podraza-Kwiatkowska, wystarczają, by Komornicka znalazła się w gronie wybitnych twórców literatury polskiej. Dziękczynienie, Na rozdrożu, Pragnienie, Zakołatałam do pustej chaty, Radość śliw, Żal to liryki w pełni pokazujące talent Komornickiej. Stworzyła niezwykle odważny poemat Miłość, przy którym bledną inne utwory o tej tematyce. Była także znakomitym krytykiem literackim. To właśnie w Chimerze, pod pseudonimem Włast drukowała recenzje na temat największych dzieł epoki, takich jak: Popioły Żeromskiego, Próchno Berenta, Pałuba Irzykowskiego, Chłopi Reymonta czy Lord Jim Conrada i wnikliwie je omawiała. Dla utworów słabych, jako krytyk literacki, była bezlitosna.
Mając 31 lat, ta niezwykle utalentowana pisarka, przestała istnieć w ówczesnym życiu literackim. Transgresja, której się poddała, czy też została poddana, rozpoczęła jej proces wykluczenia jako artysty i człowieka. Przebywała w wielu zakładach leczniczych, skąd słała do matki listy z błaganiem o zabranie jej do domu. A to nastąpiło dopiero w 1914 roku. W Grabowie nad Pilicą przebywała do 1944, skąd wraz z całą rodziną wygnała ją kolejna wojna światowa. Ale tu, w Grabowie, stworzyła Księgę poezji idyllicznej. Jest to zbiór utworów pięknych, dziwnych, ale na pewno interesujących. Oprawiona przez Marię w różowy safian i dedykowana mamie, do dziś pozostaje w rękopisie.
Ta niebywale tragiczna biografia obecnie jest przedmiotem licznych badań historyków literatury, którzy starają się znaleźć odpowiedź na pytanie, jakie czynniki spowodowały, że niezwykle uzdolniona, nieprzeciętnie inteligentna młoda kobieta, zrezygnowała ze swojego imienia, nazwiska, tożsamości i stała się Piotrem Odmieńcem Włastem. Z badań wynika, że mogło być owych impulsów wiele, dzisiaj do końca niesprawdzalnych. Jeden wydaje się najpewniejszy: Maria Komornicka była nieodrodnym dzieckiem epoki, w której tworzyła – Młodej Polski. A może ciesząc się utworami, które pozostawiła, szczególnie pochylić się nad jednym :
Nie zdradzę tajemnicy swojej, nie powiem, czyli przez
nią żyję, czyli od niej umieram.
Położę się w trawie, miedzy jaskry i zioła dzikie, by
rozmyślać o tajemnicy swojej ; a niebo zakryje mi
twarz błękitem.
Zmarła 8 marca 1949 roku.
Panowie ! Za ten zgon ... Proszę o MILCZENIE dla niej !
Patronat Honorowy nad uroczystością objęli:
Stanisław Karczewski – Marszałek Senatu Rzeczypospolitej Polskiej
Adam Struzik – Marszałek Województwa Mazowieckiego
Andrzej Jung – Starosta Powiatu Kozienickiego
Euzebiusz Strzelczyk – Wójt Gminy Grabów nad Pilicą
Prof. Maria Podraza – Kwiatkowska
Prof. Maria Janion
Prof. Brigitta Helbig-Mischewski
Prof. Tomasz Komornicki
Maria Dernałowicz
Organizatorzy:
Wójt Gminy Grabów nad Pilicą – Euzebiusz Strzelczyk
Komitet Organizacyjny: Grażyna Ewa Wnuk – dyrektor Zespołu Szkół w Grabowie w latach 1991-2006, Lucyna Domańska-Stankiewicz – naczelnik Wydziału Kultury i Promocji Starostwa Powiatowego w Kozienicach, Edyta Lusarczyk – dyrektor Zespołu Szkół w Grabowie, Agnieszka Durajczyk – wicedyrektor Zespołu Szkół w Grabowie, Zdzisław Karaś – Sekretarz Urzędu Gminy w Grabowie, Małgorzata Siekut - pracownik Urzędu Gminy w Grabowie nad Pilicą, Irena Bielawska - Lokalna Grupa Działania „Puszcza Kozienicka”, Iwona Stefaniak – dyrektor Muzeum im. Kazimierza Pułaskiego w Warce.
Polecamy uroczystość i wystawę.
Ekspozycja pt. Jestem. Rękopisy Marii Komornickiej ze zbiorów Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie, będzie czynna w dniach 4-26 czerwca 2016 r.
